28 april. Net binnen: Paul Deschanel, Frans president, geboren in Schaarbeek

Elk jaar   In het oude Rome, het begin van de Floraliën, lentefeesten ter ere van godin Flora.

1958   In België komt een officiële regeling tot reclassering van mindervaliden tot stand.

Thor Heyerdahl (1914-2002)

1947   De Noorse antropoloog en expeditieleider Thor Heyerdahl (1914-2002) begint met vijf bemanningsleden aan een zeetocht van Peru naar Polynesië. Ze varen met een primitief vlot, gebouwd naar Incamodel, de Kon-Tiki. Hij levert het bewijs dat het mogelijk is dat Peruvianen zich in Polynesië vestigden.

De Kon-Tiki werd na Heyerdahls spectaculaire expeditie overal ter wereld getoond. Ik herinner me dat het vlot in Antwerpen geëxposeerd stond in een tent op het Franklin Rooseveltplein. Toen stonden daar iets minder bussen.

1944   Het ‘Ontwerp van overeenkomst van sociale solidariteit’ wordt bekendgemaakt. Deze tekst was het resultaat van besprekingen tussen de werkgevers- en werknemersorganisaties tijdens de Tweede Wereldoorlog.

1932   Overlijden in Berchem (Antwerpen) van Flor Peeters (76), Vlaams politicus, niet te verwarren met zijn naamgenoten de componist (1903-1986) en de hoogleraar (1909-1989).

Stond van jongs af in de Meetingpartij te Antwerpen, voor Peeters dé Vlaamsgezinde partij van dat moment. Met mensen als Lodewijk Sips en Florimond Heuvelmans vormde hij de radicale vleugel in de Nederduitse Bond, de bakermat van de Meetingpartij. Hij was gedurende lange tijd penningmeester van de NB. In 1913 verdedigt hij op de algemene vergadering van het Algemeen-Nederlands Verbond de bestuurlijke scheiding en pleit voor een onafhankelijke Vlaamse partij die de dominerende ideologische tegenstelling tussen katholiek en vrijzinnig zou overstijgen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog is hij activist en lid van de Raad van Vlaanderen. Na de oorlog wijkt hij uit naar Breda en wordt in België bij verstek veroordeeld. Hij voorziet er in zijn levensonderhoud door het geven van privélessen Frans. Pas in november 1929, na de goedkeuring van de Uitdovingswet, keerde hij terug naar Antwerpen. Dankzij Peeters’ zorgen blijft een groot deel van het archief van de Meetingpartij bewaard en kan het later bij het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven in bewaring worden gegeven.

1922   Overlijden in Parijs van Paul Deschanel (67), Frans politicus en schrijver. Hij was enkele maanden president van de Franse Republiek van 18 februari 1920 tot 21 september 1920, toen hij vrijwillig aftrad. Dat is niet de enige eigenaardigheid van deze president. Hij wordt als zoon van Franse ballingen geboren in Schaarbeek (Brussel). Hij is daarmee het eerste – en met Valéry Giscard d’Estaing het enige – Franse staatshoofd in meer dan duizend jaar dat niet in Frankrijk wordt geboren.

Na een briljante studie stapt hij in de politiek. Als parlementslid behoort hij tot de ‘progressisten’, gematigd antiklerikaal en op economisch gebied uitgesproken liberaal. Deschanel komt in de aandacht door in 1894 een duel te voeren met zijn collega Georges Clemenceau, die hij in de Kamer beschuldigd had van betrokkenheid in het Panamaschandaal. Clemenceau, een geoefend schermer, verwondt Deschanel in het aangezicht.

Vanwege zijn uitstekende geschriften wordt hij in 1899 verkozen in de Académie française. Intussen is hij ook Kamervoorzitter. Hij ambieert het presidentschap. En dat lukt. Op 17 januari 1920 wordt Deschanel, door de Nationale Vergadering in Versailles al in de eerste ronde verkozen met een zeer grote meerderheid (734 stemmen op 868), de hoogste score ooit onder de Derde Republiek.

Maar dan begint het mis te lopen. Deschanel vindt dat zijn premier Alexandre Millerand zich ‘te toegeeflijk’ opstelt tegenover Duitsland. Hij begint zich al in de eerste maanden van zijn presidentschap af en toe vreemd te gedragen. Zo loopt hij een paar keer voortijdig weg van een banket te zijner ere. Na een toespraak in Nice krijgt hij een groot applaus. Hij denkt dat om een ‘bisnummer’ wordt gevraagd en begint opnieuw… Als kort daarop bij een ontvangst in Menton bloemen naar hem werden gegooid, raapt hij die een voor een op en gooit ze terug.

Op een avond in mei 1920 stapt president met zijn gevolg in een nachttrein om de dag daarop in Montbrison een oorlogsmonument te onthullen. Even voor middernacht valt Deschanel door het venster van zijn slaapwagen uit de trein. Hij was door de hitte wakker geworden en  uit het venster gaan leunen om frisse lucht te happen, zo luidt de officiële versie. Omdat de trein op dat ogenblik vrij traag rijdt, wordt hij slechts lichtgewond. Een baanwachter die zijn nachtronde doet, komt langs het spoor een bebloede man in pyjama tegen en brengt hem naar zijn wachterswoning. Onderweg zegt de man hem: ‘Vriend, ik ga u verwonderen. U zal me niet geloven. Ik ben de president van de Republiek’. De wachter gelooft hem inderdaad niet. De dag daarna zit Deschanel de ministerraad voor alsof er niets gebeurd is.

Maar het pyjama-incident krijgt veel aandacht in de pers. Er beginnen over de president geruchten en verhalen te circuleren, waarheid en fictie. Zo zou hij naakt in het Elysée hebben gelopen, hij zou in een vijver in de paleistuin zijn gedoken en hij zou gefantaseerde handtekeningen, zoals ‘Napoleon’ en ‘Vercingetorix’ onder documenten hebben gezet. Het deed hoe dan ook zijn reputatie geen goed. Tegen de wil van zijn entourage in treedt Deschanel uiteindelijk af, om gezondheidsredenen. Hij is amper zeven maanden president geweest.

Adrien Dansette, de biograaf van vele Franse staatshoofden, noemt het presidentschap van Deschanel ‘een maat voor niets’. Zijn geboorteplaats Schaarbeek noemde een brede boulevard op haar grondgebied Paul Deschanellaan.

1919   Officiële oprichting van de Volkenbond tijdens de vredesbesprekingen in Versailles. Het is de voorloper van de Verenigde Naties (UNO).

De arrestatie van Gavrilo Princip (1894-1918)

1918   Overlijden in de gevangenis van Theresienstadt (Tsjechië) van Gavrilo Princip (23), Servisch student en lid van de socialistische beweging de Zwarte Hand. Hij werd bekend als de moordenaar van aartshertog Frans Ferdinand van Oostenrijk en diens vrouw Sofie, wat de aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog was.

1900   Geboorte in Noyelles-Godault (Frans-Vlaanderen) van Maurice Thorez. In 1930 wordt hij secretaris-generaal van de Franse Communistische Partij.

1852   Het Gentse liberale blad De Broedermin lanceert de slogan ‘In Vlaanderen Vlaams!’

1833    Met het Ontbindingsbesluit krijgt de koning de macht om op eigen houtje de Kamer (niet de Senaat) te ontbinden.

1814   Na afscheid te hebben genomen van de keizerlijke garde, scheept Napoleon in op het Britse schip de Dauntless dat hem vanuit Fréjus naar het eiland Elba brengt, waar hij op 4 mei aankomt. Hij ontsnapt er op 25 februari 1815.

1192   Een paar dagen na zijn kroning tot koning van Jeruzalem, wordt Conrad van Montferrat, erfgenaam van een oude Lombardische familie, in Tyrus vermoord door de Hashashin.

1180   In Bapaume (Frans-Vlaanderen) trouwt de koning van Frankrijk Philippe Auguste, vijftien jaar oud, met Isabella van Henegouwen, die tien is.