3 november. Een historische dag: Hendrik VIII nieuwe CEO Anglicaanse kerk

1957   Lancering van de Russische kunstmaan Spoetnik 2 met aan boord de hond Laika (‘blaffertje’), een straathond uit Moskou. Zoals gepland, verbrandt Spoetnik 2 bij terugkeer in de atmosfeer, maar Laika is toen al lang doodgegaan aan oververhitting en stress.

1954   Overlijden van de Franse kunstschilder en beeldhouwer Henri Matisse. Hij is geboren in Kamerijkskasteel (in het Frans: Le Cateau-Cambrésis), een stadje in Frans-Vlaanderen, in een familie van wevers langs vaderskant en leerlooiers langs moederskant. Hijzelf studeerde rechten en werkte ook bij een rechtbank. Hij begint te schilderen en wordt de meest bekende Franse fauvist.

1935   In het Centraal Comité van de Franse communistische partij verklaart secretaris-generaal Maurice Thorez: ‘De systematische assimilatiepolitiek van de Franse bourgeoisie brengt de intellectuele en culturele ontwikkeling van het Elzassische volk in gevaar. Meer dan ooit vragen de communisten dat de jeugd van de Elzas in de mogelijkheid zou worden gesteld haar moedertaal te kennen’.

1934   Geboorte van de rechtse Nederlandse politicus Hans Janmaat. Hij was namens de Centrumpartij en later de Centrum Democraten (CD) lid van de Tweede Kamer tussen 1982 en 1998. Hij zou de bedenker zijn van de slogan Eigen volk eerst! Tegen Janmaat werden 300 processen aangespannen.

1918   Overlijden van Frans van der Linden, 24 jaar oud. Hij werd Vlaamsgezind tijdens zijn studies aan de Sint-Ignatiushogeschool en aan het conservatorium te Antwerpen. Medestichter en voorzitter van de oud-studentenbond De Vlaamse Telgen, lid van de Katholieke Vlaamse Wacht.

Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog meldt Van der Linden zich als vrijwilliger. Aan het IJzerfront richt hij meteen een Vlaamse studiekring op en wordt de aanvoerder van de Frontbeweging in het 3de regiment Karabiniers. Als de Belgische legerleiding een betoging van Vlaamse soldaten in Hoogstaden brutaal uiteendrijft, voert Van der Linden de slogan ‘Omver en erover’ in. Dit wordt snel de leuze van de gehele Frontbeweging.

Wegens het aanplakken van Vlaamse pamfletten te Hondschote houdt de militaire veiligheidsdienst hem aan op verdenking van het in gevaar brengen van de veiligheid van de staat. Op 20 maart 1918 wordt hij echter vrijgesproken. Hij sterft aan de Spaanse griep, acht dagen voor het einde van de oorlog. In het ziekenhuis zou een Franstalige arts geweigerd hebben hem te verzorgen.

Op de 13de IJzerbedevaart (21 augustus 1932) werden de stoffelijke resten van Frans van der Linden bijgezet in de crypte onder de IJzertoren.

1917   Oprichting van Nieuw Vlaanderen, een vereniging van socialisten die zich afscheuren van de Belgische Werkliedenpartij en voor een verbinding van activisme en socialisme gaan. De oorspronkelijk Brusselse kring vindt navolging in Antwerpen, Gent en enkele andere plaatsen.

1901   Geboorte van koning Leopold III van Saksen-Coburg. Hij was de vierde ‘koning der Belgen’ (1934-1951), maar de eerste die zowel zijn grondwettelijke eed als zijn troonrede in het Nederlands en het Frans uitsprak. Zijn leraar Nederlands, Herman Teirlinck, benoemt hij tot adviseur voor Kunsten en Wetenschappen. Hij is getrouwd met de Zweedse prinses Astrid. Hun kinderen Josephine-Charlotte, Boudewijn en Albert brengen menige strandvakantie door in Scheveningen, wat hun kennis van het Nederlands ten goede komt.

Vanaf 1936 pleit Leopold III voor een Los van Frankrijk- politiek. Samen met de Nederlandse koningin Wilhelmina zet hij de Oslogroep op (België, Nederland, Luxemburg en de Scandinavische landen) om een volgende oorlog alsnog te vermijden door een strikte neutraliteitspolitiek. Dit levert Leopold III een grote populariteit op in Vlaanderen, maar evenveel afkeer en wantrouwen langs Franstalige kant.

Dit komt na de Tweede Wereldoorlog scherp tot uiting bij het referendum dat de regering in 1950 organiseert over de terugkeer van Leopold III. Van de Vlaamse kiezers spreekt 72% zich uit voor de terugkeer van de koning. Van de Waalse kiezers is 58% tegen. De regering heeft echter niet de moed om de resultaten van haar eigen referendum te doen respecteren en zwicht voor Waals straatgeweld. De koning treedt af, de democratie in België is onherstelbaar gehavend.

1901 Geboorte in Parijs van André Malraux in een familie van Vlaamse afkomst. Zijn grootvader was een reder in Duinkerke. Malraux wordt vaak beschouwd als een van de grootste Franse schrijvers van de 20ste eeuw.

Zijn curriculum is verrassend. In de Franse kolonie Indochina richt hij een dagblad op. Hij is dan 22. Even later belandt hij in de gevangenis wegens verwikkeling in een kunstroof. Zijn verblijf in de gevangenis in 1923 inspireert Malraux tot zijn vierde roman La Voie royale (1930). Hij vecht mee in de Spaanse Burgeroorlog aan de kant van de republikeinen en nadien in het Franse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na 1958 benoemt president Charles de Gaulle hem tot minister van Cultuur.

1793   Terechtstelling met de guillotine van de Franse schrijfster Olympe de Gouges, auteur van een Verklaring van de rechten van de Vrouw en de Burgeres (1791). Ze werd echter niet ter dood veroordeeld wegens feminisme, wel omdat ze de dictatuur van de jakobijnen had aangeklaagd. Ze krijgt geen advocaat en het vonnis wordt nog dezelfde dag voltrokken. Na koningin Marie-Antoinette is ze de tweede vrouw die met de guillotine wordt geëxecuteerd.

1534   Het Engelse parlement erkent de beruchte koning Hendrik VIII als ‘Opperste heerser op aarde, onmiddellijk na God’, en stelt hem aan tot hoofd van de Engelse Kerk.

683   Bekering van Huibrecht, zoon van Bertrand, de hertog van Aquitanië. Hij bekleedt een hoge functie aan het hof van de Frankische hofmeier Pepijn van Herstal en leidt een ‘werelds’ leven. Zijn bekering is het werk van Lambrecht van Maastricht. In 705 volgt hij deze op als bisschop van Tongeren en verplaatst de zetel van het bisdom naar Luik. Beiden behoren tot de eerste bisschoppen afkomstig uit de eigen, Frankische aristocratie. Nu zijn ze alleen nog bekend als ‘Saint Hubert’ en ‘Saint Lambert’.