31 mei. Historische dag: IJzerbedevaartsforum gesticht, bezieler van de IJzerwake

1995   Officiële stichting van het IJzerbedevaartsforum dat sinds 2003 jaarlijks de IJzerwake houdt aan het Van Raemdonckmonument in Steenstrate (West-Vlaanderen).

In de praktijk heeft het IJzerbedevaartsforum de organisatie van de jaarlijkse IJzerbedevaart (nu IJzerwake) overgenomen van het IJzerbedevaartcomité, dat volgens de enen meer gematigd is, volgens de anderen geheel verwaterd. De ontstaansgeschiedenis van het forum situeert zich in de periode na het Sint-Michielsakkoord (1993). Toen kwam de oude tweespalt tussen radicale Vlaams-nationalisten en meer naar links overhellende Vlaamse federalisten opnieuw aan de oppervlakte. Diezelfde onenigheid had voordien al geleid tot de oprichting van het Vlaams Blok naast de Volksunie.

Twee gebeurtenissen vormden de aanleiding tot de breuk. Enerzijds de vrije tribune van de ondervoorzitter van het IJzerbedevaartscomité, Paul de Belder, medeondertekend door Hugo van Hemelryck en Herman d’Espaillier, waarin zij openlijk afstand namen van het ‘rechts-radicale Vlaams-nationalisme’ van het Vlaams Blok (11 juli 1994), anderzijds de moderne ‘vertaling’ door comitévoorzitter Lionel Vandenberghe van de traditionele boodschap van Zelfbestuur, Nooit meer oorlog en Godsvrede in ‘vrijheid, vrede en verdraagzaamheid’, met de bedoeling ‘de jeugd opnieuw bij dit jaarlijks gebeuren te betrekken’.

Naast de IJzerwake in Steenstrate heeft ook de ‘officiële’ IJzerbedevaart nog altijd plaats. Dat er in 2021 maar 115 aanwezigen waren, wordt door het IJzerbedevaartcomité tegengesproken: er waren 150 à 160 aanwezigen. De IJzerbedevaarten konden in de jaren 1970 nog op 50 000 à 60 000 deelnemers bogen.

De eerstvolgende IJzerwake vindt plaats op zondag 27 augustus 2023 in Steenstrate.

1968   Het Verbond van het Vlaamse Overheidspersoneel (VVO), geleid door Robert Vandezande, treedt naar buiten met de publicatie van manifesten waarin algemene Vlaamsgezinde standpunten worden gepropageerd. Zo wordt in 1968 duidelijk gepleit voor eigen politieke structuren voor de Vlaamse gemeenschap en stelde het VVO zich onder meer naar aanleiding van het Egmontpact (dat het VVO niet zal onderschrijven) op het standpunt dat Brussel deel uitmaakt van Vlaanderen.

1966   Stichting van het Koördinatiekomitee Taalregeling Hoger Onderwijs (KKTHO) door het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) ter ondersteuning van het Vlaams studentenprotest (‘Leuven Vlaams’) tegen het bisschoppelijk mandement. De Vlaamse verenigingen bereiken zo een breder platform dat ook de Université libre de Bruxelles (ULB) omvatte. Het KKTHO organiseert op 22 april 1967 het colloquium Universiteit en Volk, waar afgevaardigden van alle Vlaamse partijen zich eensgezind tonen rondom de verdubbeling van de ULB (een Nederlandstalige en een Franstalige universiteit), de splitsing van Leuven en de overheveling van de Franse afdeling.

1952   Het sprookjesbos De Efteling in Kaatsheuvel (Noord-Brabant) opent voor de eerste maal zijn poorten. Op de 65 ha. natuur die de Efteling dan omvat zijn waterpartijen, een speeltuin, tennis- en voetbalvelden en een 6 hectare grote Sprookjesbos, ontworpen door Anton Pieck (1895-1987) en technisch gerealiseerd door Peter Reijnders. De sprookjes van het eerste uur zijn: het Kasteel van Doornroosje, Sneeuwwitje en de zeven Dwergen, de Kikkerkoning, de Magische Klok, de Chinese Nachtegaal, de Sprekende Papegaai, Langnek, de Kabouterhuisjes, de Put van Vrouw Holle en de Kleine Boodschap. Er is twee jaar aan gewerkt om de tien sprookjes te verwezenlijken. Er komen in dat eerste jaar 222 941 bezoekers en een toegangskaartje kost 80 cent ( € 0,36).

De Efteling zal fasegewijs uitgroeien tot het grootste en populairste themapark van de Benelux en een van de toonaangevende themaparken in Europa. Het is een van de oudste themaparken ter wereld.

De HMS Queen Mary vergaat in de Slag voor het Skagerrak

1916   Begin van een zeeslag voor de Deense kust bij Jutland, in Duitsland de Slag om het Skagerrak genoemd, gestreden tussen tegen de Britse Grand Fleet (151 eenheden) en de Duitse Hochseeflotte (101 eenheden). De zesendertigjarige dichter Gorch Fock (pseudoniem van Johann Kinau) komt om het leven aan boord van het tot zinken gebrachte schip Wiesbaden. Deze zeeslag, de belangrijkste van de hele Eerste Wereldoorlog, werd uiteindelijk gewonnen door de Duitse marine. Maar deze zal de Engelse maritieme suprematie niet kunnen overwinnen.

1911   In Berlijn nemen de afgevaardigden van de Reichstag een wet aan die de Elzas tot een deelstaat van de keizerlijke federatie maakt, net als bijvoorbeeld het koninkrijk Beieren en het hertogdom Baden. Het land Elzas-Lotharingen, dat na de oorlog van 1871 aan Duitsland was teruggegeven, krijgt een eigen grondwet en een autonoom statuut. In Straatsburg wordt een regionaal parlement opgericht. De voertaal is Duits, maar het gebruik van het Frans is toegestaan voor Franstalige vertegenwoordigers. De Landtag van Straatsburg, die beantwoordde aan het streven van de Elzassers naar meer autonomie, werd in december 1918 door Frankrijk weer opgeheven.

1906   Koning Alfons XIII van Spanje trouwt met Victoria Eugénie von Battenberg, kleindochter van koningin Victoria. Al tijdens een eerste rijtoer door Madrid wordt een bomaanslag gepleegd, waarbij doden vallen in het gevolg van het bruidspaar.

1883   Na de Kamer stemt nu ook de Senaat in met het wetsvoorstel op het gebruik van het Nederlands in het officieel middelbaar onderwijs. Van de senatoren stemmen 49 voor, 2 tegen en 9 onthouden zich.

Ernst Jünger (1895-1998) met Pour le mérite

1842   Op voorstel van Alexander von Humboldt sticht koning Frederik Willem IV van Pruisen de orde ‘Pour le Mérite’. In tegenstelling tot het kruis ‘Pour le Mérite’, in 1740 door Frederik II gecreëerd, is dit een exclusief militaire orde dat uitstekend gedrag op het slagveld beloont. De laatste houder wordt de schrijver Ernst Jünger (1895-1998).

1223   Nadat de Mongolen in de steppen ten noorden van de Zwarte Zee zijn verschenen, komt het op 31 mei 1223 op de oevers van de Kalka, net ten noorden van de Zee van Azov, in het huidige Oekraïne, tot een zware veldslag. Niemand heeft enig idee wie de Mongolen zijn of waar ze vandaan komen. Ze waren plots opgedoken, grote cavalerie-eenheden op kleine, vinnige paarden. Door de verbrokkeling valt het ene vorstendom na het andere. De eersten met wie de Mongoolse veroveraars slaags raken, zijn de Koemanen. Dezen roepen onmiddellijk de Oekraïense vorsten ter hulp. De coalitie verenigt de vorsten van Kiev-Rus, van Halytsj, Tsjernikov, Smolensk en de cavalerie van de Koemanen.

De veldslag eindigt met een verpletterende overwinning voor de Mongolen en is de voorbode van het Mongoolse juk, dat zowat drie eeuwen zal standhouden. Na hun overwinning binden de Mongolen de vorsten, die ze hebben gevangengenomen, aan elkaar vast en laten hen gebogen op de grond neerzitten. Gedurende drie dagen zetten de Mongoolse aanvoerders zich neer op de rug van de gevangen, om hun overwinning op uitbundige wijze te vieren. De slag aan de Kalka is in het collectieve geheugen van de Oekraïners en de Russen opgeslagen als een uiterst diepe vernedering, een nederlaag die veel pijnlijker is geweest dan welke andere ook. Het is een nationaal trauma tot op de dag van vandaag.