31 mei. Net binnen: Britten winnen Tweede Boerenoorlog dankzij concentratiekampen

Elk jaar   De Wereld Anti-Tabaksdag, in 1989 in het leven geroepen door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit bezorgdheid om de miljoenen mensen die jaarlijks overlijden aan de gevolgen van het roken van tabak.

Christo (1935-2020)

2020   Overlijden in New York van de Bulgaarse inpakkunstenaar Christo (84), artiestennaam van Christo Vladimirov Javašev. Hij pakte onder andere het Reichtstag-gebouw in Berlijn in en te Parijs de Pont Neuf en de Arc de Triomphe. Ook bekend om zijn ‘paraplu-projecten’ en ‘gordijn’-projecten’, zoals Running Fence. Stak tientallen miljoenen dollars eigen geld in zijn kunstondernemingen. Werkte tot haar dood in 2009 aan zijn projecten samen met zijn vrouw Jeanne-Claude Denat de Guillebon (1935-2009).

Corry Brokken (1932-2016)

2016   Overlijden in Laren (Noord-Holland) van Corry Brokken (83), zangeres en juriste, advocate en daarna rechter in Den Bosch. Ze zong onder meer Milord, Mijn ideaal, La mamma. Vertegenwoordigde Nederland drie keer op het Eurovisie Songfestival met Voorgoed voorbij (1956), Net als toen (1957, winnend liedje!), Heel de wereld (1958). Presenteerde radio- en tv-shows voor de AVRO. Ze won twee Edisons, in 1963 en 1995.

1982   Overlijden in Waalwijk (Noord-Brabant) van Jules Charpentier, Vlaams-nationaal frontsoldaat en ‘sublieme deserteur’ in de Eerste Wereldoorlog. Als oorlogsvrijwilliger komt hij in 1914 aan de IJzer terecht en wordt er actief in de geheime Frontbeweging. Na een onderschepte brief met aanvallen op de Belgische staat wordt hij gedegradeerd en overgeplaatst, bij toeval naar een eenheid waar Karel de Schaepdrijver korporaal is. Als vertrouweling wordt Charpentier door de leiding van de Frontbeweging uitgekozen om op 1 mei 1918 de Belgische loopgraven te verlaten en naar de Duitse linies te trekken, samen met De Schaepdrijver en nog enkele anderen, die de naam ‘Sublieme Deserteurs’ krijgen.

Charpentier moest via de Duitsers contact opnemen met gematigde activisten, maar niet met de Raad van Vlaanderen, het bezette land inlichten over de afschuwelijke toestanden aan het IJzerfront en voorbereidende besprekingen voeren met de Duitsers om het gros van de Vlaamse soldaten bij een eventueel offensief van de ondergang te redden. Een goedbedoelde, maar naïeve opdracht. Charpentier voert onophoudelijk Vlaamse, anti-Belgische agitatie via publicaties en toespraken.

Op 10 november 1918 moest Charpentier uitwijken naar Nederland. Hij studeert er, deels met financiële steun van Vlaams-nationalisten, Frontmiddens en Heel-Nederlanders in zijn nieuwe omgeving. Aan de Technische Hogeschool te Delft wordt hij ingenieur en daarna leraar aan een technische school in Waalwijk.

Tamara Brinckman (°1978)

1978   Geboorte in Laren (Noord-Holland) van Tamara Brinkman, Nederlands actrice. Ze was onder meer te zien in Costa! (2002), Meiden van De Wit (2002), Goede tijden, slechte tijden (2009), Flikken Maastricht (2014), Fashion Planet (2014), Bureau Raampoort (2014-2015), Zomer in Zeeland (2018), Goede tijden, slechte tijden (2019-heden).

1969   In Antwerpen wordt de 690 meter lange Kennedytunnel onder de rivier de Schelde officieel in gebruik genomen.

1960   Overlijden in Antwerpen van Willem Elsschot (78), schrijversnaam van Alfons de Ridder. De volgende dag sterft zijn echtgenote. Postuum wordt Elsschot de ‘Vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde’ toegekend. Nederland was in 1951 voorgegaan met de toekenning van de Constantijn Huygensprijs.

Na het overlijden van Elsschot verminderde de belangstelling voor zijn werk niet. In 1994 werd op het Mechelseplein in Antwerpen een bronzen Elsschot-standbeeld onthuld van de hand van Wilfried Pas. In juli 1999 werd het Willem Elsschot Genootschap opgericht, dat zich onder het voorzitterschap van Cyriel van Tilborgh actief blijft inzetten voor de bekendheid van Elsschots werk en leven, door een niet aflatende stroom van publicaties.

Zie ook 7 mei, zijn geboortedag.

1918   In de Sovjet-Unie wordt een wet uitgevaardigde voor de reorganisatie van het onderwijs volgens communistische maatstaven. ‘Klassen’ heten voortaan ‘groepen’, een ‘onderwijzer’ wordt een ‘schoolarbeider’ (skolnie rabotnik). De tucht wordt toevertrouwd aan ‘school-sovjets’, samengesteld uit vertegenwoordigers van de leerlingen. Dit systeem leidt eerst tot anarchie en wordt daarna geleidelijk afgebouwd.

1911   In Southampton wordt de Titanic, op dat moment het grootste passgierschip ter wereld, te water gelaten.

1902   Einde van de Tweede Boerenoorlog in Zuid-Afrika. Engeland legt de Boeren in de ‘Vrede van Vereeniging’ op, na een hardnekkige oorlog waarin de Britten de burgerbevolking terroriseren door systematisch boerderijen plat te branden en 120 000 vrouwen, kinderen en bejaarden op te sluiten in concentratiekampen – een Britse uitvinding. Meer dan 30 000 gevangenen creperen er. De Zuid-Afrikaanse republieken Transvaal en Oranje-Vrijstaat verliezen hun onafhankelijkheid en worden ingelijfd in het Britse bestel. President Paul Kruger gaat in ballingschap naar Zwitserland, waar hij weldra sterft.

1900   Aanvang van de Bokseropstand, Chinese opstand tegen buitenlandse (westerse) invloed.

Emanuel Hiel (1834-1899)

1834   Geboorte in Sint-Gillis-Dendermonde van Emanuel Hiel, Vlaams schrijver en dichter. Hij begint als klerk in een touwslagerij, wordt daarna boekhandelaar, in 1857 tolbeambte in Brussel en vervolgens ambtenaar in het ‘Vlaamsch Bureau’ van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hiel debuteert in 1855 in de Gazette van Dendermonde en kreeg aanmoediging van zijn stadgenoot Prudens van Duyse. In 1859 is hij al actief in Vlamingen Vooruit en vanaf 1867 vinden we hem terug als leraar declamatie aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel. Hiel wordt lid van de Brusselse vrijmetselaarsloge Les Amis philanthropes (1868), van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden (1869), liberaal gemeenteraadslid te Schaarbeek (1879-1884) en lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde (1886).

De vriendschap met Emiel Moyson brengen hem ertoe zijn eerste bundel Looverkens bij onze stambroeders de Hoogduitschers geplukt (1859, onder pseudoniem G. Hendrikssone) uit te geven ten bate van de stakende Gentse wevers. De bundel, die vertalingen van Bodenstedt, Düringsfeld, Geibel, Heine, Lenau en Uhland bevat, wijst ook op zijn Germaanse sympathieën en oriëntering. Na de Frans-Duitse oorlog van 1870 inspireren die hem tot het huldegedicht Hoe zullen wij u danken, o Duitse broederschaar. In 1883 woont hij de onthulling van het Germania-standbeeld bij, dat in de buurt van Rüdesheim is opgericht om de overwinning van 1870-1871 te herdenken.

De Vlaamsgezindheid van Hiel, die in de Brusselse cafés een legendarische figuur was – onder meer door zijn weigering Frans te spreken of te verstaan – uit zich in honderden gelegenheidsgedichten, strijdliederen en historische evocaties.

Van de grootste betekenis was zijn omgang met Peter Benoit. Het radicale, volkse flamingantisme van Hiel, gepaard aan een ondogmatische vrijzinnigheid, beïnvloedt Benoit diepgaand. Hiel wordt Benoits tekstdichter, onder meer van de oratoria Lucifer (1865) en De Schelde (1867) en een groot aantal liederen. Het bekendste is wel Waar Maas en Schelde vloeien. Hij overlijdt in Schaarbeek op 27 augustus 1899 en in 1907 wordt daar zijn standbeeld onthuld.