7 augustus. Net binnen: een kushandje van Mata Hari, voor ze wordt doodgeschoten

Elk jaar   In Oekraïne Dag van de Luchtmacht, iedere eerste zondag van augustus. Een feestdag in Oekraïne die gevierd wordt met vliegshows. Vroeger althans.   

2014   Overlijden in Amsterdam van Cristina Deutekom (82), oorspronkelijk Stientje Engel. Internationale diva, ze was één van de grootste Nederlandse dramatische sopranen en had een stembereik van vier octaven. Beëindigde haar zangcarrière in 1987 na een hartoperatie, maar zong daarna nog wel voor de radio. Het Cristina Deutekom Concours is naar haar genoemd. Ze trouwde in 1952 met de bokser en koorzanger Jaap Deutekom (1928-2017).

Cristina Deutekom (1931-2014)

1998   Gelijktijdig ontploffen er zware autobommen bij de Amerikaanse ambassades in Dar es Salaam (Tanzania) en Nairobi (Kenia). Samen 260 doden en ruim 5000 gewonden. De daders zijn lid van Al Qaeda, een organisatie van islamitische fundamentalisten geleid door de Saoedische miljardair-terrorist Osama Bin Laden (1957-2011), toen nog vrij onbekend. De Verenigde Staten verdenken hem terecht en bombarderen op 20 augustus zijn basis in Afghanistan en zijn gifgasfabriek in Khartoem, Soedan.

1994   Tussen Israël en Jordanië wordt een telefoonlijn in gebruik genomen.

1988   Overlijden te Kapellen (Antwerpen) van Ir. Fritz Alex Donckerwolcke (75). Aan de Rijksuniversiteit Gent wordt hij burgerlijk mijningenieur en is hij lid van de Dinaso-studenten. Hij maakte carrière in het bedrijfsleven, met onder meer een eigen textielfirma, en wordt rechter in handelszaken. Na de Tweede Wereldoorlog steunt Donckerwolcke Vlaamsgezinden die te lijden hebben onder de repressie. Hij wordt voorzitter van de in 1949 opgerichte Vlaamse Concentratie, de eerste naoorlogse Vlaams-nationale partij.

Alex Donckerwolcke (1912-1988)

1962   Overlijden in Gent van Filip De Pillecyn (71), schrijver van onder meer Hans van Malmedy (1935) en De soldaat Johan (1942). Tijdens de Eerste Wereldoorlog behoort hij tot de leiding van de Frontbeweging in de loopgraven aan de IJzer. Na de Tweede Wereldoorlog belandt hij in de cel wegens ‘culturele collaboratie’. Hij wordt na zijn vrijlating lid van het IJzerbedevaartcomité, waarvan hij in 1920 een van de oprichters was.

Pas in 1980 verschijnen postuum zijn celbrieven onder de titel Face au mur. Filip De Pillecyn werd door Gerard Walschap beschouwd als ‘de Prins der Nederlandse letteren’. Hij ligt naast andere grote figuren uit de Vlaamse culturele wereld begraven op het Campo Santo in Sint-Amandsberg (Gent). Om zijn nagedachtenis te eren, werd in zijn geboortedorp Hamme een Filip De Pillecyn-monument opgericht aan de monding van de Durme.

1941   Overlijden in Calcutta (Indië) van Rabindranath Tagore (80), Indiaas dichter, wijsgeer, toneelschrijver, romanschrijver en mysticus. Schreef in het Bengaals en Engels. Nobelprijs voor de Literatuur 1913.

Rabindranath Tagore (1861-1941)

1919   Afghanistan wordt onafhankelijk.

1918   Geboorte in Dordrecht (Zuid-Holland) van Cees Buddingh’, dichter, schrijver en vertaler. Zijn werk is sterk autobiografisch. Als ‘registrateur van ’t eigen ik’ geeft Buddingh’ een beeld van alle veranderingen die een mens in zijn leven kan ondergaan.

Hij is vooral bekend bij het grote publiek vanwege zijn nonsenspoëzie, zoals de Gorgelrijmen. Verder Wil het bezoek afscheid nemen?, Het houdt op met zachtjes regenen, Een pakje per dag, Tussen neus en lippen, Een okkele weemoed. Hij overlijdt in 1985 op 67-jarige leeftijd.

Cees Buddingh’ (1918-1985)

1876   Geboorte in Leeuwarden (Friesland) van Griet Zelle, beter bekend onder haar artiestennaam Mata Hari. Moeilijke tienerjaren door het faillissement van haar vader, de echtscheiding van haar ouders en de dood van haar moeder.

Ze was van oorsprong kleuterleidster. Door haar huwelijk met Rudolf MacLeod, een officier van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger komt ze in Indonesië terecht. Daar leert ze ‘oosterse danskunst’ en neemt het pseudoniem Mata Hari aan. Het huwelijk houdt geen stand en ze keert terug naar Europa. Zelle, die vlot viertalig is, begint in 1905 te Parijs met het opvoeren van de exotische dansen waarmee ze uiteindelijk beroemd zal worden.

Het hoogtepunt van haar carrière valt in 1911-1912, wanneer zij in diverse Europese steden optreedt. Ze heeft door de jaren heen vele aanbidders. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt ze in Parijs gearresteerd omdat ze verdacht wordt van spionage voor Duitsland. Maar mogelijk was ze een dubbelspionne die ook voor de Franse geheime dienst werkte. Het is nooit helemaal duidelijk geworden. Op 25 juni 1917 wordt ze ter dood veroordeeld en op 15 oktober 1917 in het fort van Vincennes terechtgesteld. Ze weigert een blinddoek en werpt een kushandje naar het executiepeloton.

Mata Hari inspireerde verschillende films met opmerkelijke hoofdrolvertolksters. De eerste dateert van 1920 met Asta Nielsen in de titelrol. Ook het in 1931 uitgebrachte Dishonored van Josef von Sternberg geldt als een overduidelijke Mata Hari-verfilming, al wordt haar naam niet genoemd. Hierin speelt Marlene Dietrich de hoofdrol. De bekendste latere filmvertolkingen van Mata Hari zijn die door Jeanne Moreau in 1964 en door Sylvia Kristel in 1985.

1867   Geboorte van de Duitse expressionistische schilder Emil Nolde (geboren als Emil Hansen) in Nolde, Schleswig-Holstein. Hij sympathiseert heel vroeg met het nationaal-socialisme, maar zijn werk werd desondanks in 1937 door de nazi’s als ‘Entartete Kunst’ gebrandmerkt. In Seebüll (Duits Noord-Friesland), zijn voormalige woonplaats vlakbij de Deense grens, bevindt zich thans het Noldemuseum.

1795   Nederland verliest de Kaapkolonie in het uiterste zuiden van het huidige Zuid-Afrika aan de Britten. Op deze dag wordt namelijk nabij Kaapstad de Slag om Muizenberg uitgevochten en Nederland delft het onderspit. De overmacht van de Britten, onder leiding van James Henry Craig, was enorm. Daardoor komt er een einde aan 140 jaar Nederlandse heerschappij over Kaap de Goede Hoop.

De Kaap werd in 1486 ontdekt door de Portugese zeevaarder Bartolomeus Diaz (1450-1500). Dertien jaar later wordt de kaap voor het eerst gerond door zijn landgenoot Vasco da Gama (1469-1524). De Portugese koning Johan II verzint de naam ‘Kaap de Goede Hoop’ omdat hij hoopt dat via de kaap snel een doorvaart naar Indië zou worden gevonden.

De Nederlanders arriveren in 1652 op Kaap de Goede Hoop. En ‘Nederlanders’ moet je hier zeer breed bekijken, inclusief Vlamingen en Frans-Vlamingen. Namens de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) vestigt Jan van Riebeeck (1619-1677) er een ‘verversingsnederzetting’ voor zeilschepen die onderweg zijn naar Indië. Het was de eerste Europese kolonie in Zuid-Afrika. Van Riebeeck blijft de kolonie leiden tot 1662. Als hij vertrekt, telt de kolonie ongeveer 130 inwoners. Hij wordt vaak gezien als de grondlegger van de Nederlandse volksplanting waar de latere blanke boerenbevolking van Zuid-Afrika uit voortgekomen is.

Bij de Vrede van Amiens in 1803 krijgt het Bataafs Gemenebest (dat zijn de noordelijke Nederlanden) de Kaapkolonie nog terug. Maar de Britten houden zich daar niet aan. Drie jaar later krijgen ze de Kaapkolonie weer in handen na de Slag van Blaauwberg. Die resulteert in de Britse overheersing van Zuid-Afrika tot in de 20ste eeuw.