Apart loket voor Franstaligen in Ronse

Soms worden de taalfaciliteiten bestempeld als een politiek reliek uit het verleden met een symbolische waarde, maar zonder impact. Bijna als folklore, waar een merkwaardige vertaling op een straatnaambord of de discussie over een wegwijzer zorgen voor enige ophef. Niets is minder waar. In Ronse, de grootste taalgrensgemeente in Vlaanderen met taalfaciliteiten, kampen we dagelijks met de maatschappelijke, sociale en financiële gevolgen. De faciliteiten zijn een anachronisme en nemen de stad in de tang op zoek naar antwoorden op de uitdagingen. Of hoe de echo van een politiek compromis uit het verleden vandaag een maatschappelijke lawine veroorzaakt.

Geen uitbreiding van de faciliteiten

Op geregelde tijdstippen komen de taalfaciliteiten om de hoek loeren. Zo ook maandag 27 november 2017 op de gemeenteraad van Ronse waar Vlaams Belang een voorstel indiende voor een apart loket voor Franstaligen.

Iedere gelegenheid grijpen we aan om de faciliteiten aan te kaarten. Maar een dergelijk voorstel kunnen we moeilijk onderschrijven. Het verbaast ons dat het Vlaams Belang te rade gaat bij notoir Vlamingenhater en voormalig Schaarbeekse burgemeester Roger Nols. Hij installeerde in 1976 één apart loket voor de Vlamingen. Dat stuitte terecht op hevig protest van de Vlaamse Beweging. TAK manifestanten en VU-verkozenen werden hardhandig aangepakt tijdens de hevige protesten.

Het voorstel van Vlaams Belang heeft tevens een pervers effect. Door een loket voor de Franstaligen te installeren, zetten we zelfs een stap verder dan Nols. Terwijl Schaarbeek behoort tot het tweetalige gebied, is Ronse een Vlaamse stad in het eentalig Nederlandse taalgebied. Met een apart loket voor de Franstaligen zouden we de faciliteiten zelfs versterken. Nu moeten de burgers expliciet aangeven dat ze in het Frans willen geholpen worden. Met een apart loket zouden ze direct in het Frans worden bediend. Een mooi cadeau voor iedereen die het Vlaams karakter van Ronse wil ondergraven. Bovendien zouden we daarmee een opstap naar segregatie creëren. Wij staan voor een inclusieve samenleving en willen niet dat burgers terugplooien op zichzelf, de eigen taalgroep of de eigen omgeving. Dat geldt trouwens voor iedere burger, ongeacht zijn of haar achtergrond.

Bart Laeremans (gewezen senator voor Vlaams Belang) schreef in een opiniestuk naar aanleiding van een analyse van Guido Fonteyn in 2013 over de stembusslag in de Vlaamse rand rond Brussel en het verkiezingsresultaat: “Het is dus nog veel te vroeg om grote conclusies te trekken uit deze stembusslag. En zeker om wilde dromen naar voren te schuiven.” En nu komt de passage die er toe doet: “Zoals loketfaciliteiten voor anderstaligen in Vlaamse gemeenten (of zelfs aparte loketten, naar het voorbeeld van Nols). Daarmee voert men de agenda van het FDF uit.”

Faciliteiten hebben een grote maatschappelijke impact

Wij zouden graag de architecten van de taalgrens en de faciliteiten van toen eens rondleiden in onze stad vandaag. Wij zouden hen willen tonen hoe we dagelijks de negatieve impact ervaren. Hoe het de verfransing intenser heeft gemaakt. Hoe het de maatschappelijke problemen heeft versterkt en bovendien een oplossing ondergraaft.

Om dit te duiden, gaan we even terug in de tijd. Ronse was destijds een welvarende textielstad met een florerende industrie. Tijdens het interbellum groeide het uit tot het tweede textielcentrum in Vlaanderen met meer dan 500 bedrijven. In de tweede helft van de 20ste eeuw kreeg de textielindustrie zware klappen. De stad had het zwaar te verduren en kende een drastische socio-economische achteruitgang. De taalfaciliteiten zijn een katalysator. Door de perceptie van tweetaligheid liggen deze mee aan de oorzaak van de instroom van anderstaligen met een zwakke maatschappelijke positie uit Brussel of de Waalse rand. Dit ging hand in hand met een socialistisch bestuur dat de instroom van sociaal zwakkeren jarenlang heeft georkestreerd.

De combinatie van de penibele socio-economische toestand, foute beslissingen uit het verleden en de faciliteiten is verantwoordelijk voor het huidig fragiel maatschappelijk weefsel (laag gemiddeld inkomen en hoge armoedecijfers, verfransing, veel kleine en weinig kwaliteitsvolle woningen, hoge werkloosheid, hoge schoolse uitval,…). Dit heeft een impact op de financiële draagkracht en de slagkracht om antwoorden te formuleren, kortom de mogelijkheden voor het toekomstig bestuur om het tij te keren. Om de vicieuze cirkel te doorbreken, zijn investeringen nodig.

De taalfaciliteiten zijn beperkend en verhinderen een fusie met de omliggende gemeenten. Vlaanderen zet in op schaalvergroting om de lokale besturen weerbaarder te maken voor de toekomstige uitdagingen. Om de gemeenten te stimuleren, is Vlaanderen bereid om 500 euro schuld per inwoner op zich te nemen. Ronse valt opnieuw uit de boot en loopt daarmee 13 miljoen euro mis. Voor de wetgever is blijkbaar niet iedereen gelijk voor de wet.

Ronse maakt een kentering door, maar er is nog veel werk en met de rem op is het moeilijk om voluit te gaan en een versnelling hoger te schakelen.

Nederlands noodzakelijk, meertaligheid een troef

Ronse is een Vlaamse stad. Dat betekent dat het Nederlands de sokkel is waarop onze stad rust. Dit laat ons toe helder, duidelijk en efficiënt met elkaar te communiceren. Uiteraard hoeft die sokkel geen beperking te zijn. Integendeel, laat vanop die sokkel meertaligheid groeien en bloeien.

De essentie van ons engagement is Ronse zien vooruitgaan. De beste garantie tegen armoede zijn een diploma en een job. Wie heeft in Vlaanderen het meeste kans om een goed diploma te behalen en uit de werkloosheid te geraken? Diegene die het Nederlands beheerst en daarnaast ook noties heeft van andere talen, bijvoorbeeld het Frans. Wie daarentegen enkel Frans spreekt, beperkt zichzelf. Solliciteren in Vlaanderen is dan mogelijk een maat voor niets. Wie geen Nederlands spreekt, pompt zo zelf de vijver halfleeg waarin ze kunnen vissen naar kansen op onderwijs, werk en ontplooiing. In die zin zijn de faciliteiten asociaal. Ze ontnemen kansen en staan ze haaks op alle inspanningen om de integratie te bevorderen.

De kennis van het Nederlands is noodzakelijk. Dit is gezond boerenverstand, gevormd door een grote bezorgdheid over de sociaal-economische toestand van onze stad. We hebben onze stad de afgelopen jaren in de goede richting zien evolueren. Toch blijven we voor een pak uitdagingen staan.

Onze stad heeft nood aan een sterk stedelijk weefsel van overleg en verbondenheid. Communiceren met je buren, uitleggen hoe je over iets denkt, hoe je je voelt bij wat een ander doet: dat gaat een stuk eenvoudiger wanneer we overeenkomen dat we allemaal ons best doen om één en dezelfde taal te beheersen. Zonder goede communicatie is er geen sterk sociaal weefsel. Taal is een sleutel tot ontwikkeling, respect, veiligheid en actieve maatschappelijke participatie.

Tot slot, de knoop van de faciliteiten ligt bij de federale overheid. De wetgever heeft de faciliteiten destijds gebetonneerd in de grondwet. Dat wil zeggen dat er om de faciliteiten af te schaffen een tweederdemeerderheid nodig is, alsook een meerderheid in iedere taalgroep.