Canada naar de stembus

Op 21 oktober trekt Canada naar de federale stembus voor een nieuw Huis met zijn 338 leden. Deze worden verkozen in een districtenstelsel zoals in het Verenigd Koninkrijk. Degene met de meeste stemmen haalt de zetel binnen. Maar hoe staan de partijen ervoor op iets minder dan 3 maanden voor de ‘election day‘?

Situatie

Momenteel heeft de liberale partij met 184 de absolute meerderheid (39,5% der stemmen in 2015). Deze partij trekt opnieuw naar de verkiezingen met eerste minister Justin Trudeau uit Montréal (provincie Québec) als boegbeeld. De oppositie bestaat uit de Conservatieve Partij, onder leiding van Andrew Scheer uit Regina (Provincie Saskatchewan ) met 99 zetels en 31,9% der stemmen bij de vorige verkiezingen. De ‘National Democratic Party’ (NDP) behaalde 44 zetels met 19,7% der stemmen. Deze sociaaldemocratische partij wordt geleid door Jagmeet Singh uit Ontario. Dan zijn er nog het ‘Bloc Québécois’ met 10 zetels, allen behaald in de provincie Québec alsmede de groenen met 1 zetel en 3,4% der stemmen in 2015. De afgescheurde conservatieve Bernier bezet met zijn ‘People’s Party’ één zetel in het Canadese Lagerhuis.

Peilingen

In de periode 15-28 juli zijn er liefst 8 peilingen gehouden in Canada. De liberalen worden gepeild tussen 30,6% en 35,6% der stemmen, de conservatieven tussen de 30% en de 37%, de NDP tussen de 9,9% en de 18,6%, de groenen tussen de 7% en de 12,9%,enzovoort… Met andere woorden: deze peilingen zijn relatief waardeloos door de enorme verschillen, maar ook omdat er wordt gekozen per kieskring met één zetel!

Bovendien wordt de ‘CAQ’ (Coalition Avenir Québec) niet gemeten. Deze partij heeft in 2018 in één klap de absolute meerderheid gehaald in haar provincie met haar leider en huidig Minister President van deze Franstalige deelstaat, François Legault. De groenen gaan met deze cijfers niet echt doorbreken in het Canadese districtenstelsel. Een probleem voor de conservatieve partij is de PPC van de afgescheurde Bernier, die tussen de 3 à 5% peilt. Ongetwijfeld gaan deze stemmen er grotendeels af bij de ‘Conservative Party of Canada‘.

Een andere conclusie is dat de liberalen met deze peilingsresultaten onmogelijk nog een meerderheid kunnen behalen in het Canadese Huis.

Krachtsverhoudingen

Québec speelt alweer een sleutelrol in deze verkiezing. Ze telt 75 kiesdistricten voor het Lagerhuis. In 2015 waren de liberalen er de grootsten, maar Trudeau zal verliezen. Dit laatste geldt ook voor het traditionele separatistische ‘Bloc Q’; de nieuwe Franstalige partij ‘CAQ’ gaat volop voor confederalisme! Trudeau staat voor een uiterst belangrijke uitdaging in zijn thuisprovincie. De liberalen verloren in 2018 de provinciale verkiezingen aan de partij van Legault. Die behaalde vanuit het niets de absolute meerderheid.

Québec vormt samen met Ontario (106 zetels) de te winnen provincies. In 2018 ging de liberale partij ook hier volledig af bij de statelijke verkiezingen. De conservatieven behaalden er de absolute meerderheid.

Daarna volgt de rijke westelijke provincie British Columbia met 36 Kamerzetels en een traditioneel NDP-bestuur. De sociaaldemocraten besturen ook de provincie Saskatchewan. Merkwaardig is wel dat deze provincie lokaal links stemt, maar bij de laatste federale verkiezingen in 2015 de conservatieven twaalf van de veertien zetels wonnen!

De conservatieve partij bestuurt ondertussen ook nog Alberta (28 Kamerzetels), Manitoba (14 Kamerzetels), New Brunswick (tien Kamerzetels ) en Prince Edward Islands (vier Kamerzetels). Zodoende raakte de liberale overmacht van 2015 tijdens de legislatuur beperkt tot de economisch groeiende provincie Nova Scotia (met 11 Kamerzetels) en Newfoundland & Labrador (met zeven Kamerzetels).

Op basis van deze provinciale politieke krachtsverhoudingen en de lopende polls lijkt het niet onmiddellijk een gewonnen zaak voor de regerende liberalen. Trudeau heeft geen slecht budgettair en economisch parcours gereden, maar schandalen en de migratiekwestie gaan hem electoraal parten spelen. De conservatieven moeten oppassen met de afgescheurde PPC en dienen hun winst te halen buiten Québec en British Columbia.

Als men de uitslagen van 2015 analyseert, dan zijn de volgende zetels nipt gewonnen – met minder dan 15% verschil: 86 voor de liberalen, 73 voor de conservatieven en 52 voor de NDP.

Trudeau als underdog

Op minder dan drie maanden voor de electorale hoogdag leiden de conservatieven in de meeste peilingen. Justin Trudeau speelt handig de rol van ‘underdog’. Maar de conservatieve winst is te klein om zeker te zijn van een meerderheid in het Canadese Lagerhuis. Het zal uitkijken zijn naar de eventuele doorbraak van de ‘CAQ’, die in Québec tientallen zetels kan binnenhalen, en een verdere winst van de NDP. Het is dus niet uitgesloten dat noch de liberalen, noch de conservatieven een meerderheid behalen op ‘Parliament Hill/Colline du Parlement‘ in Ottawa. Het is niet voor niets dat er in Canada aandacht is voor de Belgische politieke toestand. Want de Canadese kiezer zou een uitslag kunnen opleveren met onwerkbare minderheidsregeringen en lang lopende gesprekken voor een coalitie. Deze Noord-Amerikaanse evenknieën, op onze breedtegraad, zouden wel eens een meer dan boeiend politiek eindejaar tegemoet gaan.