Ongehoorde stemmen uit Catalonië

We zijn twee maanden ver sinds Spanje startte met het repressief aanpakken van de Catalaanse zaak. In die twee maanden heeft Spanje haar ‘diplomatieke’ werk gedaan, verschillende landen één en ander belooft in ruil voor het niet erkennen van Catalonië, zoals de aankoop van Amerikaanse gevechtsvliegtuigen in ruil voor Trump’s steun. Afgaande op de daling in berichtgeving rond de kwestie lijkt daarmee de kous af.

Maar één aspect blijft in die twee maanden steeds onderbelicht: de Catalaanse stemmen. Spanje tracht het te verpersoonlijken naar één persoon, de grote verrader Puigdemont, hoewel we allemaal weten dat de Catalaanse beweging er één is die al jaren bestaat en doorheen al die jaren alleen maar aan populariteit won. Behalve die stemmen uit Catalonië die we niet horen, horen we evenzeer weinig diepgaande analyses over de oorzaak van de onafhankelijkheidswens van deze Catalanen. Het lijkt dat de internationale pers vooral de visie van Spanje volgt: hoe slaan we het neer, maar geef vooral geen aandacht aan de verzuchtingen.

Stille meerderheid

Het lijkt dat de internationale pers een beetje in snelheid gepakt is, zoals de politie-agenten in Brussel dat waren toen daar recentelijk onrust ontstond. De VRT bijvoorbeeld, had haar vaste correspondent in Madrid, die in zijn berichtgeving toch wel een schijn van partijdigheid gaf. Om dat te compenseren werd André Vermeulen dan naar Barcelona gestuurd, om toch ook die kant van het verhaal te horen. Hij interviewde de Barcelonezen in het Spaans, een beetje hetzelfde als de mening van de Vlaming in het Frans in Brussel te gaan aanhoren. Grove fouten, zoals de leider van de Assemblea Nacional Catalana, een burgerbeweging, omschrijven als de parlementsvoorzitter werden nooit rechtgezet.

Internationale en ook Vlaamse media nemen nogal makkelijk Spaanse bronnen over. Nochtans is een krant als El País in deze partijdiger dan het eigen partijblad van de PP. Spanje is beginnen praten over de ‘stille meerderheid’, wat volgens hen de pro-Spaanse Catalanen zijn. Dat werd dan ook vaak letterlijk zo overgenomen in internationale berichtgeving. Toen de Catalanen in 2015 voor de parlementsverkiezingen stemden, gingen 1,9 miljoen stemmen naar onafhankelijkheidspartijen, oftewel 48% en een meerderheid in zetels. Dit met een recordopkomst, en ongeveer 38% stemmen die naar duidelijke pro-Spanje partijen ging. Bij het referendum op 1 oktober gingen meer dan 2 miljoen stemmen, een toename van 100.000, naar de “ja” voor onafhankelijkheid, maar opeens is dat geen meerderheid meer. Als je stemmen verbiedt en dan gaat discussiëren over een meerderheid of minderheid, ben je intellectueel oneerlijk bezig.

En wat zijn nu die verzuchtingen van het Catalaanse volk? Waarom zo weinig diepgaande analyses van het probleem?

Het gebrek aan objectieve berichtgeving vanuit Spanje is een eerste ernstig feit. De Spaanse pers scoort zeer slecht in internationale rankings van persvrijheid, en is in de Catalaanse kwestie niet veel meer dan propaganda-praat. Weer El País slaagt erin om dagelijks Rusland in één van de titels te vermelden, en zo te insinueren dat zij de oorzaak van de Catalaanse crisis zijn. En wat zien we in De Ideale Wereld deze week? Rusland zou de Catalaanse crisis beïnvloeden, nochtans zei de Spaanse minister deze week dat ze daar eigenlijk geen enkel bewijs van hebben.

Corruptie

Corruptie is nog zo’n ander zwaar probleem in Spanje. Franse kranten noemen de PP ‘Europa’s meest corrupte partij’, en Transparency International zegt dat jaarlijks meer dan 80 miljard euro  verloren gaat aan corruptie in Spanje. Tijdens deze twee maanden Catalaanse crisis is er alweer een enorm corruptieschandaal uitgebroken binnen de PP, waar ook ene M. Rajoy bij betrokken zou zijn, al vindt het Spaanse gerecht niet wie die M. zou zijn. In de Spaanse pers wordt weinig tot niet over deze Gürtel-zaak gesproken. Catalanen die willen stemmen zijn het echte gevaar, nietwaar? Nochtans is het met de economie niet zo schitterend gesteld. Jeugdwerkloosheid van boven de 20%, een enorme staatsschuld, lonen voor velen van 800 euro per maand. Men zou kunnen denken dat een grote opkuis en 80 miljard euro per jaar extra welkom zouden zijn in Spanje.

Een ander soort ‘corruptie’ is het gebrek aan scheiding der machten. Al de zogenaamd onafhankelijke rechters zijn aangesteld door opnieuw diezelfde PP. Alweer in internationale rankings — bekijk bijvoorbeeld het World Economic Forum—scoort Spanje in scheiding der machten slechter dan Botswana, Namibië of Ghana. Heeft iemand daarover diepgaande artikels gelezen in Spaanse of internationale media? Ik niet.

Geweld

En dan is er natuurlijk nog het geweld tegen de Catalanen. Op 1 oktober was dit geweld zeer duidelijk en fysiek. Maar geweld is zoals een ijsberg, waarvan het topje, het fysieke, aantoont wat er onderhuids allemaal speelt. Ik raad aan eens wat sociale media van Spaansgezinde bronnen er op na te kijken, en te lezen wat de mening over de Catalanen is. Oh trouwens, de Belgen komen er tegenwoordig ook maar belabberd vanaf, xenofobe terroristen zijn het allemaal, want dat is hetgeen El País aan de Spanjaarden heeft verteld. Maar ook het verdacht maken van Catalaanse scholen, media, berichtgeving en zelfs de taal, horen bij de psychologische oorlogsvoering. Net zozeer als het aanhoudend verspreiden van leugens, het wegnemen van de Catalaanse autonomie, of het superioriteitsdiscours, als weten de Spanjaarden beter wat Catalonië echt wil.

De Spaanse minister van buitenlandse zaken heeft het klaargespeeld om te vertellen dat op 1 oktober eigenlijk bijna niets gebeurd is, dat het allemaal fake news was, ook al waren heel wat internationale media en waarnemers aanwezig. Juncker, van de Europese PP, is hem daar vandaag in bijgetreden. Ook wist de Spaanse minister te vertellen dat Puigdemont in een gevangenis zou terechtkomen die faciliteiten bezit die elke gewone burger wel zou willen hebben. Ten eerste: sinds wanneer kan een minister verklaren of en naar welke gevangenis een burger van het land gaat, zonder dat er een proces is gevoerd? Ten tweede: het is intriest dat het nog waar is ook, dat voor een groot deel van de Spanjaarden de gevangenis een toename in levensstandaard betekent. Ik zou me daar als PP minister eerder voor schamen.

De schaduw van Franco

En natuurlijk, is één van de grote verzuchtingen het Franco verleden, een verleden dat nooit is ‘opgepoetst’. Francisten zitten nog steeds in allerhande posities, massagraven zijn nooit onderzocht, en voor nazi’s bestaat er straffeloosheid in Spanje. Sinds 1 oktober zijn al meer dan 100 gevallen van nazi-agressie – pro Spanje genaamd – uitgevoerd. Maar ook hier weer hebben we het liever over gelijkaardige dingen in Polen of Hongarije. De woordvoerder van de PP verklaarde doodleuk dat Puigdemont wel eens zou geëxecuteerd worden zoals één van zijn voorgangers, Companys. Deze woordvoerder mag dergelijke doodsbedreigingen uitvoeren zonder ontslag, zelfs zonder blaam.

Of Catalaanse onafhankelijkheid een oplossing is voor al deze problemen kunnen we bediscussiëren. Maar de problemen zijn er wel, hebben niets te maken met de persoon Puigdemont, en het grondwetdiscours van één van de meest corrupte partijen uit de Europese geschiedenis zal daar niets bij oplossen. Net zo weinig als het vervolgen van leraars, journalisten, brandweermannen, politieagenten, website-bouwers, satirische magazines, twitteraars, muzikanten, café-eigenaars, en zo nog een hele groep mensen die op dit moment vervolgd worden in Spanje voor steun aan de onafhankelijkheid, of om gewoon hun job te doen.

Kunnen de Catalanen überhaupt, na verkiezingen onafhankelijk worden? Zo niet, kan men best met de show ophouden en zeggen dat het gewoon nooit kan. Dan treedt men best de PP bij die niet wil zeggen of ze de verkiezingsresultaten van 21 december zal respecteren. Resultaten die trouwens geteld worden door een bedrijf, Indra, dat ook geld stortte in PP’s zwarte kas.

Maar dan moeten we misschien wel ophouden met Spanje een democratie te noemen.