Catalonië, Vlaanderen, Europa

In Catalonië gaat het opbod verder. Op dit moment is de uitslag van de ‘peiling’ nog niet bekend. Maar wel is bekend dat de opkomst hoger was dan de 1,5 miljoen stemgerechtigden die op voorhand waren genoemd door de organisatoren als streefdoel. Er wordt ook verwacht dat de uitslag twee keer ‘si’ zal zijn. De Catalanen kregen twee vragen op hun stembriefje: ‘Is Catalonië volgens u een natie?’ en, indien ja geantwoord werd op die eerste vraag: ‘Wil u dat die natie onafhankelijk wordt?’. Een goede lezer vermoed al dat achter die vraagstelling een hele geschiedenis en ook een heel compromis schuilt. De vraag of de Catalanen ‘een natie’ zijn is er ook al een die Spanje verdeelt, ook daar is het grondwettelijk hof al eens tussengekomen, enkel de Spaanse natie bestaat, nietwaar. De houding van Spanje is in deze hele zoektocht van Catalonië naar onafhankelijkheid een groot probleem. kon Schotland onderhandelen met Groot-Brittannië over een referendum en de vraag, dan blokkeert Spanje elke poging van Catalonië om zo’n referendum te organiseren. In Catalonië komt bovenop de overtuiging dat ze door Spanje fiscaal en cultureel benadeeld worden, de frustratie over de blokkering door Spanje van het democratische Catalaanse autonomiestreven. Het opbod lijkt de independentisten in Catalonië enkel te versterken. Deze Spaanse tactiek kan enkel als bedoeling hebben de Catalanen, als ze toch onafhankelijkheid willen, ze te duwen in de richting van een eenzijdige afscheuring. Met dat scenario kan Spanje dan investeren om Catalonië zo maximaal mogelijk te marginaliseren worden in de internationale politieke en diplomatieke wereld. In dat opzicht kan het Madrid dan ook weinig schelen dat hun houding het aantal voorstanders van onafhankelijkheid in Catalonië de hoogte in zou helpen.

Schande

In Vlaanderen wordt er schande gesproken over het samenvallen van het referendum met de herdenking van 25 jaar val van de muur in Berlijn. ‘Grenzen trekken’ lijkt in hun ogen de grootste misdaad. Huidige grenzen, die ook maar het gevolg zijn van historische gebeurtenissen, hebben dan een soort heilig en onaantastbaar karakter. België, zelf ooit een ‘eenzijdige en illegale afscheuring’ heeft dan alle bestaansrecht, maar Catalonië en zeker Vlaanderen niet. Zelfs niet, of helemaal niet, als een meerderheid van de bevolking daar in een referendum voor zou kiezen, want de motieven zijn dan egoïsme en zelfs het verwerpelijke nationalisme. Zou het niet kunnen dat het democratischer is en efficiënter, kleinere landen? Zeker in een wereld waarin multinationale overkoepelingen meer en meer de politieke en economische macht overnemen?

Bij de tegenstanders klinkt de commentaar dat interne grenzen trekken in Europa als het openen van een doos van Pandora is. Wat komt er na Catalonië nog allemaal? Het is de angst voor het onbekende die regeert, als ale rationele argumenten op zijn, moet de angst redding brengen. Het is voor sommige politici blijkbaar ondenkbaar dat het huidige evenwicht binnen de EU zou veranderen, door bijvoorbeeld opsplitsing van huidige bestaande staten. Neen, de grenzen binnen de EU liggen vast, de machtsverhoudingen ook, daaraan morrelen zorgt voor onvoorstelbare veranderingen.

Maar hebben niet vele politieke beslissingen onvoorstelbare gevolgen? Wie had ooit kunnen vermoeden dat het uitbouwen van de Europese Unie het onafhankelijkheidsstreven van naties in Europa zou aanwakkeren? Terwijl het net dat is wat vandaag gebeurt. Die ongewenste bijwerking moet dan door een ‘Europese president’ gecounterd worden door de dreiging met de hel of het vage vuur: uit de EU gegooid worden of de toetredingsprocedure opnieuw volgen. Eu- en Euro-critici zien dat juist als een ongelofelijke kans voor nieuwe landen, maar dat is een ander verhaal. De nieuwe-grenzen-angstzaaiers proberen gewoon hun eigen angsten te bezweren. Hun nieuwe creatie blijkt ongewenste eigenschappen te hebben.

Geloof

Maar het gaat hen ook om het principe: extra grenzen zijn per definitie slecht. Een wereld zonder grenzen is het ideaalbeeld, te bereiken via stap een: een Europa zonder grenzen, iedereen een onder de Europese natie. Het is een waanbeeld dat enkel bestaat bij de intellectuele en financiële ‘betere’ burger. De gewone man heeft wel degelijk een leven dat begrensd is. Gelukkig maar, grenzen geven zekerheid. Ook de huizen, tuinen en domeinen van die grenzeloze wereldburgers zijn meestal goed begrenst. Democratie is ook dat wij onze eigen grenzen kunnen bepalen, dat is ook een deel van de EU-kritiek trouwens. Grenzen trekken heeft ook alles te maken met verbondenheid en solidariteit en niet met egoïsme. Catalanen willen hun eigen democratie en solidariteitsnetwerk uitbouwen. Zijn ze daardoor plots minder solidair? Extra grenzen, via een democratische weg getrokken, zullen van Europa geen ‘oord des verderfs’ maken. En als ik het democratisch trekken van nieuwe grenzen afweeg tegen de dictatuur van de heilige hedendaagse grenzen of de sekte van de wereld zonder grenzen, dan weet ik naar welke kerk mijn geloof uitgaat. Ik moet geen angsten bezweren.

Foto © Reporters