De breuk met het ‘onverzettelijke en egoïstische’ Duitsland

In een uitgelekte ontwerptekst voor een congres over de EU in juni, verwijt de Franse PS Duitsland ‘onverzettelijk egoïsme’ tijdens deze crisisjaren. De Franse socialisten stellen dat het Europese project gedomineerd wordt door ‘besparingskanselier’ Angela Merkel, ‘die alleen maar denkt aan de Duitse spaarders, de handelsbalans en haar electorale toekomst.’ De tekst, die Le Monde kon inkijken, onderstreept dat wie ‘in Europa, rechts democratisch wil bestrijden, de politieke confrontatie moet aangaan met de Duitse rechterzijde’.

Ook Francois Hollande zelf gaf toe dat de Duits-Franse samenwerking niet vlot verloopt. Hij definieerde de Frans-Duitse samenwerking eind maart als een ‘vriendschappelijke wedstrijd’. De voorzitter van het Franse parlement, Claude Bartolone, sprak in een interview met Le Monde eind vorige week over ‘democratische confrontatie met Duitsland’.

De PS geeft al langer aan niet tevreden te zijn met de Duitse koers. Bondskanselier Merkel duldt de Franse president niet langer als een gelijkwaardige partner en bovendien wil ze haar Europese koers niet bijsturen, na Hollandes overwinning in de Franse presidentsverkiezingen.

Het is uitzonderlijk dat de Franse kritiek op Duitsland zo openlijk naar buiten komt. De politieke en persoonlijke botsingen tussen de Franse en Duitse politieke leiders speelden zich de voorbije decennia achter de schermen af.

Na Merkozy geen Merkollande

Door samenwerking met het economische zwaargewicht aan de andere kant van de Rijn, kan Frankrijk zijn invloed in Europa hoog houden. Ook Nicolas Sarkozy slaagde er in om zich via het verhaal van de ‘Frans-Duitse vriendschap’ op het Europese toneel te handhaven en de Franse machtspositie te behouden.

Ook Hollande kondigde tijdens de presidentiële campagne aan om verder te borduren op dit thema. Vijftig jaar na het zogenaamde Elysée Verdrag tussen Konrad Adenauer en Charles De Gaulle wou hij dit jaar een nieuw verdrag sluiten tussen Frankrijk en Duitsland. In een heel aantal domeinen – zoals onderzoek en ontwikkeling, industriële politiek en zelfs defensie – zou de samenwerking worden versterkt.

Angela Merkel toont echter weinig interesse, vooral omdat de economische visies van de socialist en de christendemocrate zo verschillen. Hollande wil dat de overheden de economie met grote investeringen aanzwengelen om groei te krijgen, terwijl Merkel de behoeder is van de Europese budgettaire verantwoordelijkheid.

Frankrijk staat vandaag economisch te zwak om die leidersrol naast Duitsland te kunnen opeisen. Het land dingt al een paar jaar naar de wisselbeker ‘zieke man van Europa’ (hoewel Italië en Spanje ook in competitie blijven). Het aantal werklozen, ondertussen meer dan 3,2 miljoen Fransen sterk, staat op het hoogste punt ooit. Eind 2012 was zelfs één op vier jongeren werkloos. Hollande verklaarde onlangs dat zijn land ook dit jaar opnieuw de begrotingsdoelstelling niet zal halen.

Op zoek naar extra gewicht

Hollande moet op zoek naar een andere manier om gehoord te worden in Europa. Sinds de zomer van vorig jaar probeert hij zich op te stellen als woordvoerder van het Zuiden van Europa, om zo met wat meer gewicht te kunnen spreken. Samen met de voormalige Italiaanse eerste minister Mario Monti en de Spaanse premier Mariano Rajoy, probeerde Hollande om een Latijns tegengewicht te vormen voor de Duitse dominantie. Merkel raakte zo even geïsoleerd. Na de desastreuze verkiezingen van Monti in Italië viel dit plan echter in duigen.

De PS speelt ook met het idee om zich op te stellen als de spreekbuis van de linkerzijde in Europa. De Franse socialisten roepen zich in de ontwerptekst voor het EU-congres uit tot de leidende kracht aan de Europese linkerzijde en uitten hun ‘verontwaardiging’ tegen ‘de recepten die leidden tot het ergste: de vrijhandel als de enige horizon van de externe betrekkingen, de soberheid als een standaard binnen onze grenzen’.

Er is dit weekend vanuit de Franse regering heel wat druk geweest op de partij om de persoonlijke aanvallen op Merkel uit de ontwerptekst te halen. Toch toont de tekst hoe dan ook de frustratie in de PS ten aanzien van de Duitsers. Indien Frankrijk uit de economische problemen geraakt kan het land op termijn misschien opnieuw zijn plaats opeisen naast Duitsland maar indien dat de komende jaren niet lukt, zal de Franse president zich meer en meer profileren als leider van Zuid-Europa of als woordvoerder van Europees Links.