De duistere zijde van ‘groene’ stroom

Hoeveel keer per dag horen we niet op radio of TV, van politici en bedrijven, hoe goed voor het milieu en de planeet, hoe goedkoop of hoe interessant zonnepanelen en windturbines wel zijn. Maar klopt dat rooskleurige plaatje wel voor hernieuwbare elektriciteit? Burgerbeweging 100TWh.be vindt van niet. 

China

Laten we beginnen bij de productie van zonnepanelen en windturbines. Bijna alle zonnepanelen en de belangrijkste onderdelen van windturbines worden in China geproduceerd. China, waar de massale hoeveelheid energie nodig voor de productie van zonnepanelen en windturbines hoofdzakelijk met fossiele brandstof opgewekt wordt. Daarna moeten de vervaardigde producten nog naar Europa getransporteerd worden. Dit alles produceert zeer veel CO2, wat in dit klimaat niet zo optimaal is.

Voor windturbines komt daar nog bij dat een reusachtig blok gewapend beton in de grond moet worden geplaatst worden als anker zodat de turbine niet omver valt bij de minste windstoot. Deze betonsokkel kan 500m³ groot zijn, gewapend met 40 ton staal. Van beton is geweten dat grote hoeveelheden CO2 vrijkomen bij het uitharden. Opnieuw niet ideaal voor het klimaat.

Zonnepanelen en windturbines leveren inderdaad gratis elektriciteit onder de voorwaarde dat de zon schijnt ( liefst zonder wolken in de lucht ) en de wind waait. Die wind mag niet te zwak, maar ook niet te sterk zijn, anders produceert de turbine geen stroom. Van wat of waar de elektriciteit komt als er geen zon of wind is wordt wijselijk verzwegen. Die info zou het ideaalbeeld van hernieuwbare elektriciteit kunnen verstoren.

Recyclage

Na een volledige levensduur van amper twintig of vijfentwintig jaar, moeten de zonnepanelen en windturbines vervangen worden. Men verwacht dat alles volledig gerecycleerd wordt, maar voor zonnepanelen is dit een groot probleem. Door de complexe constructie van een paneel is dit moeilijk en duur. In Vlaanderen betaalt men bij de aankoop per zonnepaneel een recyclagebijdrage van 2 €. Alsof dat de kosten voor recyclage zal dekken. De rest wordt door de gemeenschap gedragen. Men kan alles natuurlijk makkelijk naar het buitenland verschepen, al kunnen we dat natuurlijk geen recyclage noemen.

Voor windturbines is het verhaal een stuk geruststellender. Alles behalve de wieken en de betonsokkel kan makkelijk gerecycleerd worden. Nu moet wel gezegd worden dat vooral in de VS deze versleten wieken begraven worden. In België worden deze vaak verbrand of versnipperd om nadien gebruikt te worden als grondstof bij wegenwerken. Volgens OVAM zou er jaarlijks 200 ton aan wieken te verwerken zijn, maar op dit moment bestaat nog geen volwassen recyclagesector voor windturbinewieken. Daarnaast bevindt zich natuurlijk nog een gigantische blok gewapend beton in de grond dat ook opgeruimd moet worden. Dat gebeurt natuurlijk zelden.

Wat na 2025?

Door het wellicht grootste nadeel van zonne- en windenergie, de intermitterende aard, moet de CO2-uitstoot van de back-up energiebron bijgeteld worden. Momenteel is dit voor het grootste deel kernenergie, zelf een bron met zeer lage CO2-uitstoot (12 g/kWh). Maar vanaf volgend jaar worden deze centrales één na één gesloten, zodat er in 2025 geen kernenergie meer zal zijn in België. (Indien je met deze sluiting niet akkoord gaat, kan je op 11 september 2021 in Brussel je stem laten horen – nvda).

Vanaf dan zullen gascentrales, een bron met hoge CO2-uitstoot (480 g/kWh), de back-up leveren. De voetafdruk van deze gascentrales moet dus eigenlijk ook op conto van de zonnepanelen en windturbines komen. Komt nog bij dat wegens de intermittentie het rendement van zonnepanelen ( 15%) en windturbines (35-45%) bedroevend laag is. Het sprookje van 100% hernieuwbare elektriciteit zal nooit waarheid worden.

Als kers op de taart is de ombouw van alle hoog- en laagspanningsposten naar slimme versies nodig. Dit om de voortdurend wisselende richting van de groene stroom op te vangen. Zonder deze hernieuwbare groene stroom zouden de oude schakelposten zonder probleem verder kunnen gebruikt worden. Maar nu rekenen nutsbedrijven jaarlijks honderden miljoenen aan in de elektriciteitsfactuur, puur om het nadeel van stroom uit zon en wind op te vangen. Zo is al een deel van de verhoging van de transport- en distributiekosten, die de laatste jaren zijn doorgevoerd, te verklaren.

Zonder al deze onbetrouwbare groene stroom zou men, zoals vroeger, nergens rekening mee moeten houden. Onze kerncentrales leveren trouw de stroom die we vragen, dag of nacht, met of zonder zon of wind, zoals de voorbije veertig jaar het geval was.

Meer nadelen

Als je een windturbine in de buurt hebt, zijn er nog een paar andere nadelen op te noemen:

• Slagschaduw als de zon laag aan de horizon staat.
• Het zoevende geluid wanneer de turbine draait, zowel overdag als ’s nachts.
• De waardevermindering van je eigendom omdat niemand een turbine in de buurt wil.
• De vervuiling van je landschap aangezien de nieuwste turbines zo hoog zijn dat deze kilometers ver te zien zijn.

Subsidieslurpers

Daarbij komt nog dat hernieuwbare energie subsidies ontvangt via de elektriciteitsfactuur. Iedereen die elektriciteit verbruikt, betaalt verplicht mee voor deze zonnepanelen en windturbines. Bijkomend krijgen producenten gedurende vijftien jaar voor de geproduceerde groene stroom een gegarandeerd bedrag dat meermaals de marktprijs kan bedragen, bovenop de groenestroomcertificaten. Weliswaar enkel van toepassing voor bedrijven.

Maar ja, zonder groene stroom waren er als bedrijf geen miljoenen subsidies te verdienen. Terwijl de burger al deze kosten mag ophoesten, verhoogt de prijs van zijn elektriciteit en krijgt hij steeds meer regels opgelegd om zijn verbruik te controleren en te verminderen.

En dus wordt de bevolking opgehitst om mee te gaan in het groene verhaal met of zonder dwingende maatregelen of wetten. Hernieuwbare energie moet en zal er komen, koste wat het kost.