De foute gok van CD&V

Als CD&V het beleid van de federale regering wil afzwakken, dan heeft de partij daar twee redenen voor. De eerste reden is oprecht ideologisch: de Vlaamse christendemocraten hebben het hart nu eenmaal iets linkser kloppen dan N-VA of de liberalen. De tweede reden is echter puur strategisch: CD&V wil zeer graag aantonen dat ook ‘de kracht van verandering’ niet zomaar het mooie weer kan maken op federaal niveau. Een daadkrachtig federaal beleid zou te positief afstralen op N-VA. De ‘sociale correcties’ zijn ook politieke correcties. 

CD&V wil N-VA kapotregeren. De wil om de Vlaams-nationalisten in het federale bad te trekken, was zo groot dat de Vlaamse christendemocraten zelfs bereid waren om deel te nemen aan een coalitie zonder cdH. Zonder Franstalige zusterpartij is CD&V niet alleen veruit de zwakste speler binnen de ploeg van Charles Michel: de partij van Wouter Beke werd ook meteen de meest linkse partner binnen de regering – een rol die CD&V eigenlijk niet ligt. Maar de christendemocratische strategen hadden het er allemaal voor over om N-VA uit de oppositie te krijgen. Bart De Wever moest en zou zijn handen vuil maken. 

Vervolgens heeft CD&V na de vorming van de regering Michel een vreemd parcours gereden. De christendemocraten begonnen plots programmapunten te formuleren die niet in hun verkiezingsprogramma terug te vinden waren. Plots was CD&V zelfs de kampioen van de vermogenswinstbelasting. Met als vervelend gevolg dat de regering na een jaar een taxshift uit de hoed tovert die dicht aanleunt bij het verkiezingsprogramma van CD&V, maar ver afstaat van de stellingen die de christendemocraten het voorbije jaar hebben opgezocht. Het is duidelijk dat Kris Peeters & Co zich niet zo lekker voelen in deze formule. 

Twee inschattingsfouten

Vanuit strategisch oogpunt heeft CD&V de enige juiste keuze gemaakt. Na 25 mei 2014 was het echt geen optie om N-VA nog eens buiten de federale regering te houden. Pas wanneer de Vlaming inziet dat ook N-VA niet in staat is om wonderen te doen, kan een deel van de verloren kiezers misschien de weg naar de CD&V-stal terugvinden. Na amper één jaar regeringsdeelname, is een deel van het N-VA-kiezerskorps inderdaad gedesillusioneerd. Toch is het CD&V zelf dat meer en meer in moeilijkheden raakt. Dat komt door twee inschattingsfouten.

Ten eerste is er de houding van Open VLD. Je krijgt de indruk dat CD&V rekende op Open VLD om samen stokken in de wielen van N-VA te steken. Had Bart De Wever niet heel wat liberale kiezers verleid? Maar Open VLD lijkt niet gedreven door wraak. Er is geen anti-N-VA-as ontstaan binnen de federale regering. Integendeel: Open VLD vormt vaak front mét N-VA om meer liberale accenten te leggen in het beleid. Vanuit strategisch oogpunt zou ook Open VLD de ‘verandering’ moeten saboteren, maar daar hebben de troepen van Gwendolyn Rutten blijkbaar geen zin in. De Vlaamse liberalen lijken blij dat er eens geregeerd kan worden zonder socialisten, en willen die kans niet verspillen door politieke spelletjes te spelen. Nog niet, althans. Voorlopig maakt Open VLD gewoon logische ideologische keuzes.

Ten tweede is er de houding van de christelijke zuil. Het middenveld mort, en doet dat steeds vaker openlijk. De redenering om N-VA mee in het federale bad te trekken, is immers een partijpolitieke redenering, en Beweging.net is geen politieke partij. Natuurlijk willen mannen als Marc Leemans, Patrick Develtere en Luc Van Gorp ook dat N-VA zo snel mogelijk verschrompelt, maar hun eerste zorg is hun eigen organisatie. Ze denken aan hun eigen belangen, en pas daarna aan allerlei strategische hoogstandjes. De zuilorganisaties gaan niet nog eens vier jaar zwijgen, alleen maar omdat CD&V denkt dat deze rechtse regering stemmen gaat kosten aan N-VA. 

Bondgenoten gezocht

De taxshift heeft aangetoond dat CD&V op cruciale momenten geïsoleerd staat binnen de federale regering. Als de christendemocraten N-VA nog klem willen rijden, dan zullen ze bondgenoten moeten zoeken binnen de ploeg van Charles Michel. Open VLD kan een parter zijn in een verbond tegen N-VA. Ook MR is geen verloren zaak, want de Franstalige liberalen liggen ideologisch dicht bij CD&V. Maar dan zal CD&V zich wel anders moeten opstellen. Vandaag werkt Kris Peeters veel potentiële bondgenoten danig op de zenuwen. Wie in de media op elke tafel springt, kan achter de schermen geen allianties bouwen. En ondertussen is het – misschien verrassend – Jan Jambon die zich positioneert als de meest betrouwbare luitenant van Charles Michel.

CD&V was het afgelopen jaar de coalitiepartner met de grootste mond. Zo dreigen de christendemocraten twee keer te verliezen: bij de coalitiepartners, omdat CD&V allerlei grote verklaringen rondtoetert, én bij de eigen achterban, omdat de CD&V-ministers er vervolgens niet in slagen om hun eigen slagen binnen te halen. Misschien kunnen de CD&V’ers alsnog boven hun electorale gewicht gaan boksen in de komende jaren, maar dan zullen ze toch voor een nieuwe strategie moeten kiezen. Geen profileringsdrang in de media meer, die de coalitiepartners toch maar op de zenuwen werkt. Wel stille diplomatie in achterkamertjes. Minder scoren op korte termijn om meer binnen te halen op lange termijn. Maar dan moet Kris Peeters wel afstand nemen van de mediaschijnwerpers. Dat belooft nog een moeizaam afscheid te worden.