De verengelsing van het hoger onderwijs

Bij lezingen gebeurt het wel eens dat ik het volgende dilemma voorleg aan het publiek. Wat zou je verkiezen? Een unitair België waar in Vlaanderen enkel Nederlands wordt gesproken? Of een helemaal verengelst onafhankelijk Vlaanderen? Men kiest altijd massaal voor de eerste optie. Anders gezegd, van de twee centrale doelstellingen in de Vlaamse Beweging (de bescherming van het Nederlands in Vlaanderen en de uitbreiding van de Vlaamse autonomie) blijft de eerste prioritair.

Men mag natuurlijk wel hopen dat de twee doelstellingen verband houden met elkaar. De Vlaamse autonomie zou erop gericht moeten zijn om het eentalige Nederlandse karakter van Vlaanderen te behouden en te versterken, maar net dat geloof heeft de voorbije weken een stevige deuk gekregen. De Vlaamse regering heeft een voorontwerp van decreet goedgekeurd dat de deur wijd openzet voor een verregaande verengelsing van de bacheloropleidingen in het hoger onderwijs.

Slinkse manoeuvres

Dat de regering wordt geleid door een Vlaams-nationalist (en wat voor een) én dat een Vlaams-nationalist bevoegd is voor onderwijs maakt het wel heel pijnlijk. Hoe is het mogelijk dat men dat heeft laten passeren in de Vlaamse regering? Temeer daar het regeerakkoord met geen woord rept over de maatregel. Daarin is enkel sprake van het optrekken van het aantal anderstalige bacheloropleidingen van 6% naar 9% (dat is artikel 97 in het voorontwerp). Maar nu is daar ineens een artikel 96 bijgekomen, dat het percentage toegelaten anderstalige vakken in de bacheloropleidingen optrekt van 18,33% naar 50%, net zoals in de masteropleidingen.

Het betrokken document toont aan (pdf) dat dit op een zeer slinkse wijze is gebeurd. In de algemene toelichting is er geen sprake van de verregaande versoepeling in artikel 96. Op pagina 8 wordt enkel verwezen naar de in het regeerakkoord afgesproken 9%-maatregel. Dat het voorontwerp véél verder gaat dan wat in het regeerakkoord is beslist wordt verzwegen. Dat is allicht niet toevallig.

De universiteiten hebben doorgaans een flinke vinger in de pap bij het tot stand komen van zulke decreten. Zij zijn voorstander van een zo groot mogelijke vrijheid inzake taalgebruik, zodat er naar hartenlust kan worden verengelst. Ze zullen wel in hun vuistje hebben gelachen toen bleek dat minister Ben Weyts in de val is getrapt.
Want daar lijkt het wel op. Het kabinet Weyts heeft te weinig op de kleine lettertjes gelet. Natuurlijk, iedereen kan fouten maken. Maar er tekent zich toch een verontrustend patroon af. Denk aan de drastische versoepeling van de taalwetgeving in gerechtszaken, in 2018 goedgekeurd door de regering Michel. Ook dat werd door de N-VA ‘niet opgemerkt’. Inmiddels werd die wetswijziging gelukkig vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Maar het is ver gekomen als dit tweetalige Hof inzake taalkwesties betrouwbaarder is dan een Vlaams-nationale partij.

Enorme nonchalance

En dan was er minister van Defensie Steven Vandeput die in 2017 zonder boe of bah akkoord ging met de volledige verengelsing van de masteropleiding aan de Koninklijke Militaire School. En in 2016 keurde de N-VA mee het Protocol van Londen goed, waardoor octrooien niet meer in het Nederlands hoeven te worden vertaald.

Het minste wat je kunt zeggen is dat er bij de N-VA een aanzienlijke nonchalance bestaat inzake taalkwesties. Je zou nochtans verwachten dat een Vlaams-nationale partij juist extra alert is als het daarover gaat. Een groene partij zal toch ook elke beleidstekst in detail napluizen op zoek naar mogelijke nadelige milieueffecten? Dat is wat de kiezer van zo’n partij verwacht.

De N-VA ziet haar rol blijkbaar anders. Erudiete boeken schrijven over identiteit, filosoferen over de Westerse leidcultuur, gesofisticeerde institutionele modellen ontwerpen, dat wel. Maar simpelweg de taalwetgeving handhaven is teveel gevraagd. Aan Ben Weyts om het tegendeel te bewijzen.