De West-Vlaamse kankerkabels Stevin en Ventilus (2)

In deel 1 schetsten we hoe de protesten en het politieke misbruik rond het Stevin-project niets minder was dan een schertsvertoning met tweederangsacteurs. De uitkomst stond op voorhand vast. Er werd voor de schone schijn beperkt bijgestuurd, politiek gerecupereerd, decreten op maat gemaakt en vooral veel geklooid voor de galerij. In dit deel belichten we het Ventilus-project en bespreken we enkele oplossingen.

Het Ventilus-project

Nadat het noorden van West-Vlaanderen een stijging van elektromagnetisch straling moest slikken door de verhoging van 150.000 volt-kabels naar 380.000 volt-kabels, startte bij Elia in 2015 al het denkproces rond een nieuwe kankerlijn van 380.000 volt, deze keer tussen Oostende en Izegem.

Waarom? Hoofdzakelijk omdat de Stevin-lijn in de toekomst niet conform de Europese normen zou zijn. De twee draadstellen van Stevin kunnen elk 3 Gigawatt (GW) transporteren. De 6GW is ruim voldoende voor de 4,5GW van beide offshore windzones (Thorton- en Elisabethzone). Ook de Nemo-, Nautilus- en Tritonlijnen zouden er nog net bij kunnen, al zou dit nipt zijn.

Europese black out

Maar om een Europese black out te voorkomen en om veilig te kunnen transporteren, bij panne of werken aan een van de draadstellen van Stevin, moet er een extra kankerkabel door West-Vlaanderen getrokken worden. Ventilus moet er dus niet komen om groene stroom aan land te brengen, maar om de Europese normen te halen. De leden van de Vivaldi-regering en de klimaatgoeroes weten dat op emoties werken in een maatschappelijk debat rendeert, dus trekken ze liever de ECO-kaart, dan de EURO-kaart.

Hetzelfde scenario als bij Stevin speelt zich af. Er zijn protesten door buurtgroepen, informatierondes, lichte aanpassingen, recuperatie door politici, afkoopsommen… Het is alsof men een draaiboek van volksmennerij volgt. Nu zitten we weer in de fase van overleg met de burgemeesters. De kans is klein dat ze vlak voor de verkiezingen een dading ten koste van de gezondheid van de bevolking zullen afsluiten. Maar na 2024 zal hun protest weer verstommen en zullen ze, net zoals met het Stevin-project, de bevolking laten vallen. Hoewel, ze mogen mij verbazen. Die stoere burgemeesters.

Elektromagnetische straling

Niemand ontkent de potentiële gezondheidsrisico’s van elektromagnetische velden en andere ioniserende straling van hoogspanningslijnen. Ook Elia niet! Alleen verwijst ze naar het feit dat er nog geen wetenschappelijke studie is die erin slaagt om een verband tussen hoogspanningslijnen en negatieve gezondheidseffecten aan te tonen.

Studies stellen wel vast dat er een statistisch relevante correlatie is tussen een verhoogde kans op kinderleukemie en de nabijheid van hoogspanningskabels. Zeer opmerkelijk is het feit dat Elia al jaren diverse onderzoekscentra en universiteiten sponsort die deel uitmaken van de Belgian BioElectroMagnetic Group (BBEMG) – wetenschappers die dit fenomeen onderzoeken.

Terug in de tijd

Even terug in de tijd. Toen de softenonaffaire in 1961 uitbrak, bleef men in België het product tot 1969 verkopen en gebruiken omdat de door de Big Pharma gesponsorde wetenschappelijke studies niet helemaal zeker waren dat er een verband was tussen het medicijn en foetale misvormingen. In de jaren zeventig waren er tig van door de tabaksindustrie gesponsorde wetenschappelijke studies die aantoonden dat er geen verband was tussen roken en longkanker.

Begin deze eeuw, toen voor het eerst gewaarschuwd werd dat PFOS slecht was voor onze gezondheid, kwamen bedrijven als 3M met door hen gesponsorde wetenschappelijke studies aandraven, die aantoonden dat er geen aantoonbaar verband was tussen PFOS en kanker. Ze beweren dat trouwens nog altijd.

Zullen we, net zoals bij PFOS, in 2040 een parlementaire onderzoekscommissie nodig hebben om aan te tonen welke politici vandaag de gezondheidsrisico’s negeerden? Of nemen we vandaag de juiste beslissing? Zijn er oplossingen? Om het doel te bereiken van de Europese normen, met back up voor Stevin, is deze vraag niet eenvoudig te beantwoorden. Zonder te technisch te worden en te veel in detail te treden, probeer ik de opties te schetsen.

380.000 volt wisselstroom ondergronds?

Een 380.000 volt-kabel op wisselstroom ondergronds, moet om verlies van capaciteit door een stijging van het reactief vermogen, om de 10 km van een bovengrondse shuntreactor voorzien worden. Deze zijn zeer luidruchtig en kunnen binnen de huidige milieunormen niet zesmaal op het traject vergund worden. Een decreet op maat, dit keer in het belang van de gezondheid van de mensen, kan hier soelaas brengen.

Wat met gelijkstroom?

Dat is technisch haalbaar, want bijvoorbeeld de Nemo-kabel naar het Verenigd Koninkrijk is een High Voltage Direct Current (HVDC)-kabel op gelijkstroom. Aan beide uiteinden moet dan gewoon een bidirectioneel omvormerstation van gelijkstroom naar wisselstroom gebouwd worden.

Als extra lijn naast de wisselstroomkabels van Stevin, zou Ventilus perfect werken. Maar zoals al eerder gezegd, is een extra lijn niet echt nodig om de stroom van Nemo, Nautilus, Triton en de twee windmolenparkzones naar het binnenland te brengen. Maar als back up voor mocht Stevin wegvallen, is het met de huidige technologie niet mogelijk om feilloos Stevin te vervangen en een Europese black out te vermijden.

Naar mijn bescheiden mening kan deze ondergrondse kabel in combinatie met Nautilus (2028) en Triton (2030) wel een oplossing bieden voor het wegvallen van Stevin. We kunnen dan via de dubbele lijn Nemo-Nautilus tijdelijke extra stroom richting het Verenigd Koninkrijk sturen en Ventilus zonder dubbele position switch maximaliseren richting het binnenland.

Ik ken de technische gegevens van Triton nog niet, maar wellicht zal ook via deze kabel tijdelijk een deel stroom richting Denemarken kunnen omgeleid worden. Dit moet dan gepaard gaan met een tijdelijke extra instroom richting binnenland via de kabels met Nederland, Frankrijk en Duitsland en/of opgevangen worden door het maximaliseren van de output van de CRM-alternatieven, die trouwens bij dunkelflaute ook ongeveer 3GW verlies moeten opvangen.

Lagere voltage?

Alles vervangen door kabels van 150.000 volt is wel een optie, maar om tweemaal 3GW te transporteren heb je dan 12 kabels nodig. Dat zou veel duurder zijn en een vrij grote impact hebben op het ruimtelijk traject. Maar, het is mogelijk.

Alle ondergrondse oplossingen kosten minimum 6,4 miljard euro in plaats van 1,6 miljard euro bovengronds.

Ander traject?

Een dubbele onderzeese stroomkabel via de Westerschelde die aansluit op het hoogspanningsnet in Doel of Kruibeke. Technisch een lastige klus door het drukke scheepvaartverkeer op de Westerschelde en het project zou ongeveer 2,5 miljard euro kosten in plaats van de 1,6 miljard euro voor een bovengrondse Ventilus. Maar, geen burgerprotesten en juridische procedures die jaren vertraging kunnen opleveren, en geen potentiële gezondheidsproblemen voor de West-Vlamingen, hun kinderen en kleinkinderen.

Doch ook hier botsen we op de het feit dat dergelijke kabel alleen maar met gelijkstroom kan en hoewel omvormersstations bidirectioneel zijn, kunnen ze technisch het wegvallen van Stevin (nog) niet opvangen. Naar mijn bescheiden mening kan het trekken van drie of vier kabels en een verdubbeling van de omvormersstations hier wel soelaas brengen en een oplossing bieden voor het geval Stevin mocht wegvallen. Dan moet er op één lijn geen zogenaamde dubbele position switch plaatsvinden, en kunnen de twee of drie overige lijnen alles perfect opvangen.

We spreken hier dan over een kost van 4,5 tot 5 miljard euro. Pluspunt aan deze oplossing is het feit dat we meteen ook de deur openen naar een extra verhoging hernieuwbare energie op de Noordzee in de toekomst. Want de technische evolutie van windmolens op zee heeft zijn maximum nog niet bereikt. Ok duurder, maar met een langetermijnvisie en de gezondheidsproblemen vermijdend.

Slotsom

De vier mogelijke oplossingen die rekening houden met de gezondheid van West-Vlamingen zijn duurder, veel duurder. Maar! Als we bereid zijn om 14 miljard euro meer subsidies te betalen voor windmolens op zee, met als argument een betere luchtkwaliteit en klimaat voor de mensen (minder CO2-uitstoot), als we bereid zijn om 4 tot 6 miljard euro subsidies te geven aan gascentrales om de kerncentrales te sluiten en als we bereid zijn om tweemaal 650 miljoen euro en eenmaal 1,2 miljard euro voor respectievelijk kabels uit Verenigd Koninkrijk en Denemarken te betalen voor minder CO2-uitstoot.

Waarom dan geen extra 5 miljard euro voor de gezondheid van de West-Vlaming? Moeten wij West-Vlamingen de prijs voor de omschakeling naar hernieuwbare energie met onze gezondheid en onze levens betalen?