Dionysos Now! Wij willen Willaert weer

Een Weense vleug waaide langs de stadsschouwburg in Brugge. In koffiehuis Adriaan bij dat theater zongen de zeven mannen van Dionysos Now! in primeur. Gesprekken, cultureel lawaai, schrijven, poëzie en zang horen bij een koffiehuis die naam waardig. Het interieur van Adriaan is een kruising van een Zweedse konditori en het Weense origineel. Een matineeconcert voor de kennissen en vrienden van de koffie-oase vierde zijn naamgever: Adriaan Willaert.

Herontdekking Willaert

De a capella-zangers werden gedirigeerd door voorzanger en initiatiefnemer Tore Tom Denys. Hij zingt bij Collegium Vocale van Philippe Herreweghe en was zestien maanden werkloos door corona. Tore Tom Denys werd noch taxichauffeur noch verpleger noch klusjesman zoals collega’s. Alle 65 zijn het freelancers. Tijdens de voorbije periode van covid-19 verwezenlijkte hij een oude droom die deed hij op tijdens twintig jaar muziekstudie in Wenen. Namelijk de herontdekking en promotie van Adriaan Willaert.

Willaert werd zoals Denys geboren in Roeselare. Maar dan wel begin van de zestiende eeuw. In 1527 werd de bejubelde Willaert de kapelmeester van een van de hoofdplaatsen van de toenmalige muziekcreatie: de kerk San Marco in Venetië. Willaert dirigeerde, componeerde en musiceerde 35 jaar in de dogestad. Hij inspireerde tientallen polyfonisten, van zijn generatie en latere jaargangen. In een straatnaam, in het deurbord van een koffiehuis, in een bijzonder boek vind je Willaert terug. Maar de man die in zijn tijd een Mozart was, viel uit de genade.

Dionysos Now!

Tore Tom Denys: ‘Met het roomverse ensemble Dionysos Now!, stuk voor stuk beroepszangers, stoffen wij het repertoire van Willaert af en volgen onze eerste concerten. Ook een eerste LP van hoog niveau met Willaerts scheppingen is gemaakt en andere opnames volgen. Adriaan Willaert stimuleerde mee de modernisering van de zestiende-eeuwse muziek. Zij transformeerde van eenstemmigheid, die het beeld van de uniforme, vrome mens vertaalde, naar meerstemmigheid met individuele zangpartijen en klemtonen. Willaert verklankt de overgang naar het humanisme.’

‘Roeselare is bij de vorige generatie nog bekend als de stad van Albrecht Rodenbach. De schrijver en Vlaamse voorman staat op zijn plein op zijn sokkel, wat ook hoort voor Adriaan Willaert. De Vlaamse componist was zeer productief. Kloeke boeken met zijn repertorium zijn verspreid over gans Europa. Ik heb er talrijke van bestudeerd in muziekbibliotheken voor het eerste programma van Dionysos Now!. We hadden reeds een optreden bij het net begonnen MA Festival 2021 in Brugge voor we diezelfde zondag naar Adriaan versasten uit sympathie voor de naam van het koffiehuis en de culturele interesse van de eigenares.’

Klankenlaboratorium

De kerk San Marco is een vuurwerk voor de ogen én een akoestische ervaring, schrijven Eric Min en Gerrit Valckenaers in hun puike Venetië, de klank van de stad (2019). De San Marco is een uitzonderlijke concertzaal met een Grieks kruis als plattegrond en koepels die echoën. De ruimte werd door de eeuwen gebruikt als klankenlaboratorium voor akoestische experimenten. De vondsten in San Marco en de Venetiaanse componisten verfijnden de muziekpraktijk in Europa.

Adriaan Willaert heeft de meerkorigheid als handelsmerk opgebouwd in Venetië. Hij perfectioneerde de techniek van de cori spezzati, de verspreidde koren, in de ruimte van de San Marco. Willaert, de West-Vlaming met het gegroefde gelaat en de lange baard van de etsen, studeerde in Parijs bij Jean Mouton. Voor zijn aankomst in Venetië werkte hij als hofcomponist van de familie d’Este in Ferrara. Onze Adriano Cantore, met zijn nieuwe missen en feestmuziek, zou een volwassen leven lang het muzikale gezicht zijn van de lagunestad. Alom werden zijn optredens bewierookt. Zo de Florentijnse schrijver Anton Francesco Doni na een huisconcert: ‘De perfecte leider was Adriaan Willaert wiens stijl — die met zulk een ijverige vindingrijkheid is gemaakt, die niet meer wordt gebruikt door musici — zo goed vervaardigd, zo aangenaam, zo juist en is zo wonderwel aangepast aan het woord, dat ik beken tot vanavond nooit te hebben geweten wat harmonie is’.

Met een jaarloon van 70 dukaten startte Adriaan Willaert in 1527 en in 1556 was hij met 200 dukaten en een ambtswoning een van de bestbetaalde musici van Europa. Die Vlaming moet uit mottenballen, wat bij Tore Tom Denys en zijn Dionysos Now! in forsige handen is.