Een filmische trip van Iran via Seoul tot het festival van Oostende

Zelfreflectie van een Iraanse filmmaker, de Frans-Aziatische identiteitsproblematiek tot en met het Filmfestival van Oostende, inclusief de beeldjesstorm: de Ensors. Zij beheersen de filmactualiteit deze week.

De beren van Panahi

‘Angst maakt ons sterker’. Een opmerkelijke zin uit de mond van een man van de streek – aan de grens van Iran met Turkije – wanneer hij verzekert dat er in het grensgebied helemaal geen beren zijn. Autoriteiten pogen potentiële vluchtelingen zo af te schrikken en angst in te boezemen.

Mina Kavani

Mina Kavani, de Iraanse actrice die altijd heeft geweigerd om met een hoofddoek op te acteren en om die reden Iran is ontvlucht en sinds 2014 in Parijs woont: ‘Dat symboliseert de durf en de moed van de jonge vrouwen die vandaag in heel Iran protesteren en meer vrijheid vragen. Ze hebben van niks schrik. Het is alsof Jafar Panahi dat allemaal heeft zien aankomen.’

De visionaire parabel No Bears (****, van deze week af in de bioscoop) is de 10de film van Jafar Panahi. De cineast die jaren geleden huisarrest, film- en reisverbod kreeg, werd in juli gearresteerd en opgesloten in de beruchte Evin-gevangenis waar hij vorige week in hongerstaking ging. Tot zijn eigen verbazing werd hij na enkele dagen vrijgelaten. Onder voorwaarden. In No Bears is Panahi te zien als een filmer. Via een videoverbinding is hij bezig met de opnames van een film in Turkije over een Iraans koppel, Zara & Bakhtiar, dat met een vals paspoort naar Frankrijk poogt door te reizen.

Kavani: ‘Mijn personage Zara is een lucide, gevoelige en sterke vrouw. De vrouwen uit de Griekse tragedies zoals Medea en Antigone inspireerden me.’

Een tweede verhaallijn in de film is het schandaal dat de filmer ongewild veroorzaakt wanneer hij een foto maakt van een verliefd koppeltje. Een verboden (!) liefde want het meisje was van bij de geboorte aan een ander beloofd. Wanneer deze laatste verhaal komt halen staat het hele dorp in rep en roer. Wat een ontredderde filmer doet wegvluchten, niet vooraleer iedereen daar voor de voeten te hebben gegooid: ‘Ik heb respect voor jullie traditie maar ik begrijp ze niet.’

Kavani: ‘Panahi wil zeggen dat velen in Iran blind zijn gemaakt door de religie en cultuur en door hypocrisie worden verteerd. En hij doet dat met humor.’

Wie ben ik?

In de zalige road movie Retour a Seoul (***, vanaf deze week in de bioscoop) portretteert de Frans-Cambodjaanse filmer Davy Chou een Française met Zuid-Koreaanse roots. Freddie wil niets te maken hebben met het land van herkomst. ‘Ze is Française!’ Zo zegt ze beslist. En toch laat de jonge vrouw zich overhalen om in Zuid-Korea haar biologische ouders te gaan opzoeken.

Davy Chou: ‘Ineens kreeg ik een telefoontje van een Franse vriendin met Zuid-Koreaanse roots Laure Badufle, met wie ik samen had gestudeerd – mijn inspiratie voor het personage van Freddie. Ze zei: “Ik neem een week vakantie, ik vertrek naar Zuid-Korea en jij gaat mee! Zonder mij enige keuze te laten. En ze voegde eraan toe: Ik ga je mijn land laten zien!” Een wat vreemde formulering want ze had heel weinig met het land. Zelf heb ik het ook niet vaak over Cambodja waar mijn ouders zijn geboren en waaruit ze in 1973 zijn gevlucht. Na drie dagen in Zuid-Korea zei ze dat ze een sms had gestuurd naar haar biologische vader, dat ze naar hem ging en dat ik mee moest. Dat verwonderde mij ook al. En wij dus naar een dorp op anderhalf uur rijden van Busan waar we oog in oog stonden met haar biologische vader. Meteen voelde ik de oneindige afstand, een loden stilte tussen twee verschillende werelden die in niets connecteerden. Ik heb nota’s genomen en toen ik aan mijn tweede fictiefilm wou beginnen, in 2017, dacht ik daaraan. Zo is het gegaan. Laure ging akkoord dat ik dat zou verfilmen.’

Retour a Seoul is een reconstructie van deze reis-terug-naar-je-roots maar de film docu-fictie noemen, daar past Davy Chou voor: ‘De film is fictie gebaseerd op reële feiten.’

Hoofdactrice Ji-min Park: ‘Het toeval is op mijn pad gekomen. Sinds mijn 9de ben ik in Frankrijk. Samen met mijn ouders. Ik heb weinig gemeen met het personage van Freddie. Ik ben niet geadopteerd. Maar als plastisch kunstenaar weet ik wel hoe je gevoelens kan oproepen. Om die reden ben ik voor de rol gevraagd. Het was een hyperintense opnameperiode!’

Een rake film over identiteit, over wie je eigenlijk bent en hoe het moet voelen tussen en met twee culturen te leven.

Davy Chou: ‘Ben ik in Cambodja met leeftijdsgenoten dan zeg ik altijd als een papegaai zoals me dat is geleerd: Nee, ik ben Fransman. Ik ben geboren in Frankrijk, de school die me heeft gevormd is Frans, mijn cultuur en mijn moedertaal is Frans, mijn manier van denken is Frans… Terwijl in de taal van de Khmer men mij daar aanduidt als “een Cambodjaan geboren in Frankrijk!” Een semantisch kunstje!’

Dance, dance,dance

Wie een boontje heeft voor choreografische hoogstandjes en een dijk van een soundtrack moet zeker naar het laatste deel van een drieluik Magic Mike’s Last Dance van Steven Soderbergs  (***, momenteel in de zaal).

Oostende

Het Filmfestival van Oostende (FFO) editie 15 heeft de gedwongen verhuis op de jaarkalender, van september naar januari, blijkbaar goed verteerd. Het aantal bezoekers klopte af op 48.000. FFO teert op een serieuze inbreng van Vlaams talent en documentaires zoals het boeiende portret van Marieke Vervoort, wijlen de inspirerende paralympisch kampioene in Marieke (***, momenteel in de bioscoop).

Peter Craeymeersch, de CEO van FFO:  ‘Eerst was maart gesuggereerd maar dat bleek geen optie, zeker niet voor de Vlaamse film. En omdat we de Vlaamse film, van makers, distributeurs tot exploitanten, willen steunen is voor januari gekozen. Inhoudelijk werd FFO ook sterker.’ En dat valt vooral af te lezen uit welke films in de kuststad werden gelauwerd zoals de prachtfilms Godland, Rose en Le bleu du caftan.

De Ensors

Als de prijzenregen voor de films Close en Zillion tijdens de uitreiking van de Vlaamse Filmprijzen, de Ensors, iets bewijst is dat ‘Het paard dat de haver verdient, het zelden krijgt!’ Werd vorig jaar La Civil over het hoofd gezien, dit jaar werd bijv. H4Z4RD vergeten.

Wim van Severen van de Academie die de Ensors organiseert: ‘Een jury noch de leden van de Academie – de filmsector zelf dus – die hun stem uitbrengen is objectief. We hebben het begrip kwaliteit pogen te herdefiniëren en wat documentaires betreft hebben we met een selectiecomité gewerkt. Misschien moeten we dat uitbreiden naar alle categorieën toe. Wat wel speelt is ‘het moment’ voor een film. Geopperd wordt om – zoals bij de Gouden Schoen – ook een halfjaarlijkse stemming te voorzien. Ik sta open voor elke suggestie.’

De 6 Ensors voor Close zijn al bij al fel overdreven wat altijd zorgt voor een gênant moment want wie van de ploeg mag nu welke Ensor vasthouden.

En wat moet een professional zoals Koen De Bouw, die in Nowhere in het vel is gekropen van een doorleefd iemand, wel niet gedacht hebben toen de beste acteerprestatie Close-acteur Eden Dambrine bleek. De piepjonge acteur mag na de zelfmoord van zijn beste vriend alleen nog maar ‘een sip kijkend want zich schuldig voelend gesloten boek’ spelen. Ook het psychologisch zwak onderbouwde scenario van Close kreeg een Ensor terwijl Ritueel, H4Z4RD en Rebel daarvoor meer in aanmerking kwamen.

Om die redenen blijven de Ensors nog te vaak een kruising tussen een ons-kent-ons-feestje – iedereen in het wereldje is o zo vriendelijk voor elkaar – en een populariteitspoll. Wat jammer genoeg afbreuk doet aan de geloofwaardigheid.