Op vrijdag 20 april beschuldigde de Fransman Michel Barnier, EU-hoofdonderhandelaar voor de brexit, het Verenigd Koninkrijk ervan tijdens de onderhandelingen de krenten uit de pap te willen halen. Zijn antwoord was kort en bondig: geen sprake van. Volgens hem kunnen de brexit-onderhandelingen nog altijd spaak lopen over de kwestie van een open of een gesloten grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek.

Die open grens kwam er nadat het Goedevrijdagakkoord in 1998, na zowat 30 jaar gewapend conflict, vrede bracht tussen unionisten en de republikeinen in Noord-Ierland. De eerste blijven echter nu nog grotendeels voorstanders van een gesloten grens en de tweede zijn al ontzet bij de gedachte aan een opnieuw gesloten grens.

Open of gesloten Ierse grens

Michel Barnier stelde vroeger al eens voor dat Noord-Ierland na de Brexit in de douane-unie blijft. Theresa May zei dat geen enkele Britse premier daarmee akkoord kan gaan, aangezien Noord-Ierland tot het Verenigd Koninkrijk hoort. Zij beoogt wel een technisch zeer verfijnd douane-arrangement met de EU om hinderlijke grenscontroles aan de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek te voorkomen. Of dat werkbaar is blijft vooralsnog onzeker. Dit is precies wat Barnier meent met cherry picking en daar wil hij niet van weten.

Als beiden bij hun standpunt blijven, wordt de grens tussen Noord- en Republiek Ierland een buitengrens van de EU met alle gevolgen van dien. Londen daarentegen hoopt op een vrijwel open grens en beklemtoont dat een oplossing voor de Ierse grenskwestie er niet kan komen zolang niet geweten is hoe de handelsrelatie tussen het de EU en het VK er in de toekomst zal uitzien. De Britse regering oordeelt dus dat nog tot oktober dit jaar kan worden gewacht.

De EU in tegendeel vindt dat de Ierse grenskwestie uiterlijk in juni aanstaande door een bijzondere brexit-top dient te worden opgelost. Simon Coveney, de Ierse viceminister-president sprak zich onlangs in dezelfde zin uit.

Donald Tusk, permanent voorzitter van de Europese Raad, van zijn kant waarschuwde ervoor dat als er geen oplossing komt van de grenskwestie tussen Noord- en Zuid-Ierland, weleens zou kunnen betekenen dat het VK uit de EU moet stappen zonder een akkoord of overgangsregelingen. Downing street 10 bestempelt dat als ‘halsstarrigheid’ van de EU.

Douane-unie

Inmiddels keurde het Britse Hoger Huis op 18 april met 348 tegen 225 stemmen een amendement goed aan de wet over de uitstap van het VK uit de EU. Het amendement wil de regering dwingen de Lords uit te leggen wat zij al dan niet heeft gedaan om in de douane-unie met de EU te blijven.

Labour, de grootste oppositiepartij, steunde het al het door het Hogerhuis gestemde amendement en beklemtoonde nog eens dat zij tegen een uitstap uit de douane unie is gekant. Theresa May komt zeker niet versterkt uit deze ontwikkelingen. Op 23 april titelde de Britse krant The Timesdat May misschien zo kunnen zwichten voor parlementaire druk om in de douane-unie met de EU te blijven. Of haar premierschap daardoor in het gedrang komt blijft voorlopig nog koffiedik kijken.