Geschiedenisboeken boven: van Joren Vermeersch tot Johan Op de Beeck

Geen fantasy, thrillers of jeugdboeken die in deze boekenbeursmaand het mooie weer maken. Maar wel historische boeken over de waanzinnige veertiende eeuw in Vlaanderen (Joren Vermeersch), over Versailles (Johan Op de Beeck) en natuurlijk ook over Napoleon (Bart Van Loo) en de Romeinse keizers (Mary Beard).

Vlaanderens waanzinnigste eeuw

Het werd hier al vaker onderstreept: de voorbije jaren is het vooral literaire non-fictie waar de lezer pap van lust. Echt gebeurde verhalen of bijna echt zijn dikwijls interessanter dan de zoveelste roman over huis-, tuin- en relatieprobleempjes. Om over moraliserende vingertjes en nauwelijks verborgen politiekcorrecte boodschappen nog maar te zwijgen.

Joren Vermeersch is met Vlaanderens waanzinnigste eeuw (1297-1385), dat in november verschijnt, niet aan zijn proefstuk toe. Al in 2019 bewees hij in 1349 Hoe de Zwarte Dood Vlaanderen en Europa veranderde dat archiefstukken geen dode materie zijn wanneer je die met epische flair kunt serveren.

Volkse insteek

Deze keer pakt hij wel bijzonder ambitieus uit door in net geen zeshonderd bladzijden te focussen op het Vlaamse verhaal van de gewone man in die door Barbara Tuchman gebrandmerkte ‘waanzinnige’ veertiende eeuw. Vermeersch geeft al mee dat er een visser, een voller, een doodgewone priester, een schepenklerk en een herbergier in zullen figureren naast de meer klassieke hoofdrolspelers, zoals de graven van Vlaanderen, de Gentse voorman Filips van Artevelde en natuurlijk de Franse koningen.

Die sociale, ‘volkse’ insteek was er trouwens ook in zijn middeleeuws pestverhaal waarin hij met documenten in de hand onder andere de strijd tussen de verschillende textielambachten in een stad als Gent of Ieper ten tonele bracht. De wevers hadden het traditioneel voor het zeggen en gingen zelfs zo ver om concurrerende weefgetouwen op het platteland te vernietigen. Maar dat was dus buiten de vollers of volders gerekend die medio veertiende eeuw de touwtjes in handen namen en hun loonpolitiek wisten door te duwen, ten koste van de wevers.

Beroemdste Franse kasteel

Vermeersch is dus geen zoveelste praatjesmaker maar baseert zich op socio-economische data uit de plaatselijke archieven om zijn kleurrijk verhaal van een dwingende onderbouw te voorzien. Hij belooft de lezer deze keer niet alleen mee te nemen naar Nieuwpoort, Antwerpen, Brugge en Gent maar ook naar Parijs, Londen en Avignon. Benieuwd of hij met zijn historisch panorama straks Tuchman naar de kroon zal steken.

Johan Op de Beeck hoeft geen introductie meer. Hij schrijft sneller dan zijn schaduw. Elk jaar dist hij wel een nieuwe geschiedenis op die meestal de klassieke Franse protagonisten tot onderwerp heeft. Zijn Napoleon-boeken mochten er zijn. De Franse revolutie en ook Lodewijk de Veertiende wist hij vlotjes weer tot leven te brengen, zeker in de gelijknamige podcast. In Versaillesreconstrueert hij nu in vierhonderdvijftig bladzijden vier eeuwen geschiedenis van het beroemdste Franse kasteel: van het jachtpaviljoen onder Lodewijk de Dertiende tot de omineuze plek waar na WOI het gelijknamige verdrag werd ondertekend.

Napoleon revisited

Bart Van Loo surft ondertussen verder op het fenomenale succes van zijn Bourgondiërs. Hij begint nu met een Franstalig offensief in Wallonië en Frankrijk. Naar aanleiding van de Franse vertaling van zijn Napoleon-boek sleutelde hij ook aan de Nederlandstalige versie ervan.

De nieuwe, herziene editie is uitgebreid met een epiloog waarin Van Loo nagaat wat er tien jaar na het oorspronkelijke verschijnen van dit boek allemaal in de perceptie over de kleine Corsicaan is veranderd. Uiteraard is het meegenomen dat in november de Napoleon-verfilming van Ridley Scott met Joaquin Phoenix in de hoofdrol in de bioscoop komt.

Keizers onder de loep

Classica Mary Beard ten slotte is eveneens van de partij met Keizer van Romedat deze week verschijnt. Keizer van Rome. Heersen over het Romeinse Rijk neemt het alledaagse leven van dertig Romeinse keizers onder de loep: van Julius Caesar tot Alexander Severus bijna drie eeuwen later. Beard wil wars van alle sensatie weten hoe ze er uitzagen en wat ze in het normale leven zoal deden.

Beard laat zich daarbij graag op sleeptouw nemen door recent teruggevonden beeldmateriaal: van munten tot bustes en ander iconografisch materiaal. Eén beeld zegt immers vaak meer dan duizend woorden. Ook al kunnen die woorden, zeker in Beards geval, de frappante beeldvorming verder uitdiepen en nuanceren.