Gooi de Vlaamse identiteit niet weg

Wat is Joël De Ceulaer toch een gelukzak. Tijdens de week beschikt hij op Twitter maar over 140 tekens om zijn punt te maken, maar op zaterdag kan hij in De Morgen rekenen op meerdere bladzijden om zijn tweets te verduidelijken. In het slechtste geval gebruikt De Ceulaer al die ruimte om een paar persoonlijke (Twitter-)rekeningen te vereffenen. In het beste geval hanteert hij zijn scherpe pen om een interessant debat open te gooien. 

“Rot toch op met je Vlaamse identiteit“, zo spuwde De Ceulaer zijn gal vorige week onder de hashtag #moesterevenuit. Op zaterdag schreef de senior writer in Zeno een lange opinie om die onderbuikreactie wat te onderbouwen. In dat interessante stuk stelt De Ceulaer dat ‘identiteit’ niet verenigt, maar verdeelt. De commentator verkiest een concept dat ons allemaal kan binden: burgerschap. “Identiteit is vandaag een gevaarlijk concept. Traditionele partijen moeten, dwars tegen het radicaal-rechtse populisme is, praten over burgerschap, niet over identiteit“.

Het onderscheid tussen identiteit en burgerschap wordt verder verduidelijkt met een citaat van de Franse sociologe Jacqueline Costa-Lascoux: “Afstamming, erfdeel, verwantschap, land van de voorouders, traditie en gemeenschap behoren tot de identiteit; keuzes, steunbetuigingen, afspraken, grondgebied, wetten, verkiezingen en natie zijn aspecten van burgerschap“. De Ceulaer vindt ‘identiteit’ te vaag, te willekeurig en te eenzijdig. Burgerschap zou een veel betere benadering zijn om het multiculturele en diverse Vlaanderen te vatten. 

Hol burgerschap

De Ceulaer biedt het voordeel van de duidelijkheid: hij speelt open kaart. In werkelijkheid zijn er ter linkerzijde velen die hetzelfde willen. Onze eigen “identiteit” moet geneutraliseerd worden, en plaats ruimen voor een post-identitair burgerschap. Wie zichzelf een beetje progressief noemt, gelooft in een burgerschap dat volledig verlost is van elk spoor van de Vlaamse identiteit. Wie zichzelf héél progressief vindt, zal zelfs betwisten dat er iets als een Vlaamse identiteit bestaat. 

Het probleem is dat burgerschap zonder identiteit context mist. Zonder identiteit moet burgerschap opereren in een cultureel vacuüm, en dan gebeuren er gekke dingen. 

Met burgerschap zonder identiteit verwordt onze ‘vrijheid van religie’ tot een voorwendsel om absurde religieuze privileges te bekomen, zoals het onverdoofd slachten – tegen de algemene regelgeving en tegen de wil van het gros van de Vlamingen in. 

Met burgerschap zonder identiteit wordt onze ‘vrijheid van vergadering’ al snel een excuus om grootscheepse propagandabijeenkomsten te laten doorgaan, ter meerdere glorie van een tiran die de hele Turkse diaspora opstookt tegen hun nieuwe vaderland. 

Met burgerschap zonder identiteit wordt onze ‘vrijheid van meningsuiting’ niets meer dan een dekmantel om haatpredikers de meest gore interpretaties van de islam te laten uitdragen, en in onze straten jongeren te ronselen voor een heilige oorlog hier ver vandaan. 

Met burgerschap zonder identiteit wordt onze ‘gelijkheid van mannen en vrouwen’ een smoes om de emancipatie van vrouwen terug te draaien en in Vlaanderen ruimte te eisen voor de hoofddoek, de boerkini of gescheiden zwemmen. 

Met burgerschap zonder identiteit wordt onze ‘scheiding van kerk en staat’ ingeroepen om malafide moskeeën af te schermen van ons toezicht, en elke inmenging van overheidswege af te wijzen en zelfs moreel te veroordelen.

Met burgerschap zonder identiteit wordt onze ‘vrijheid van onderwijs’ en onze ‘vrijheid van vergadering’ straks een reden om sectaire scholen of partijtjes uit de grond te stampen die onze geschiedenis en onze gemeenschap met hand en tand zullen bestrijden. 

Met burgerschap zonder identiteit wordt burgerschop uitgehold en worden onze vrijheden en verworvenheden tegen ons gebruikt. 

Respecteer het kader

Burgerschap biedt ons cruciale, maar tegelijk abstracte principes. Burgerschap biedt ons geen handleiding of een pasklaar samenlevingsmodel. We worden voortdurend geconfronteerd met nieuwe situaties en onverwachte uitdagingen. Hoe we onze principes dan toepassen, wordt bepaald door context. Die context is onze geschiedenis, onze vroegere ervaringen, ons referentiekader, ons voorstellingsvermogen, onze grootste hoop en onze diepste vrees. Kortom: onze identiteit is het kader waarbinnen ons burgerschap echt vorm krijgt. 

Zonder respect voor onze eigen identiteit wordt burgerschap een stuurloos schip, zonder cultureel kompas. Dan krijg je absurde situaties. Neem de Turkse tiran Erdoğan die in Vlaanderen de agitatie wil komen voeden. Die bedreiging voor onze samenleving wordt in alle ernst vergeleken met D66 dat komt flyeren op de Meir. Die vergelijking klopt alleen in een abstracte ideeënwereld waar elke meningsuiting gelijkwaardig is, en er geen enkele identitaire gevoeligheid bestaat. In realiteit botst D66 in Antwerpen natuurlijk op geen enkele manier met wie wij zijn als Vlamingen, maar Erdoğan die zijn Turken hier komt opzetten tegen Europa wél. Dat verschil in gevoeligheid verdient respect.

Er is in Vlaanderen plaats voor veel identiteiten. Je hoeft niet als Vlaming geboren te zijn om een Vlaamse burger te worden. Maar de Vlaamse identiteit – hoe vaag dat plebisciet van elke dag ook is – zal wel altijd bepalen hoe het burgerschap in Vlaanderen gestalte krijgt. Het is niet omdat Vlaanderen divers en multicultureel is, dat Vlaanderen ook vrijblijvend is. Je doet hier niet zomaar je zin. Onze principes laten zich niet in elke richting ombuigen om recht te praten wat naar ons aanvoelen duidelijk krom is. Onze identiteit is niet vies en moet niet weg. 

Zo. Dat #moesterevenuit.

Foto: (c) Reporters