Hoe de pap van justitie weer lusten?

Een samenleving is maar echt het samen leven waard als we vrij zijn. Als onze vrijheid wordt bewaakt, gekoesterd en beschermd. Een efficiënte, daadkrachtige, rechtvaardige en respectvolle justitie zijn de basisingrediënten voor zo’n vrije samenleving. Zonder deze vier ingrediënten zullen we nooit tot een voedzame maaltijd komen die ons zal toelaten te groeien en die ons beschermt tegen ziektes of pandemieën.

Er zijn verschillende voorbeelden van individuen die de samenleving ziek kunnen maken: de persoon die uw smartphone steelt en uw foto’s met de meest onthullende inkijk in uw privéleven met de rest van de wereld deelt; de verkeersgek die volledig onder invloed door de straten racet alsof hij de volgende Formule 1-belofte is; de persoon die u in uw wijk verwelkomde maar die nu op het internet speurt om datgene wat wij samen hebben opgebouwd te vernietigen in naam van iets waar hij geen jota van snapt. Kortom, eenieder die u het recht op een vrij, gelukkig en rechtvaardig leven wil ontzeggen, kan ons ziek maken. Of kan het leven bedreigen.

Efficiëntie en voorspelbaarheid

Waar hebt u recht op en wat moet gebeuren opdat justitie de juiste bescherming zou kunnen bieden? Net zoals bij een goede vier-vierdencake heeft u als basis vier ingrediënten nodig. Het gebruik van artificiële intelligentie (AI) zal de mixer zijn die deze ingrediënten tot een smeuïge massa doet samenkomen.

Ten eerste: efficiëntie en voorspelbaarheid. Aanvaardt u te worden geopereerd en niet te weten of die operatie goed zal lopen, veel of weinig gaat kosten en wie u precies opereert en wanneer dat zal zijn? U wil duidelijkheid, voorspelbaarheid, kwaliteit, kostenbeheersing en snelheid. Hetzelfde mag men verwachten van justitie. Om de hoogste standaarden aan te kunnen, bestaan er geen mirakeloplossingen: men heeft de beste mensen nodig en de beste ondersteuning. Daarnaast moet men gebruikmaken van de beste technieken. Artificiële intelligentie is een tool die, wanneer hij volgens het voorschrift wordt gebruikt, als medicijn zal kunnen werken. Laat ons de initiatieven tot digitalisering van justitie toejuichen en laat ons samen ijveren voor nog meer innovatie.

Hoewel dit alles mogelijks nog een ver-van-uw-bedshow lijkt, is niets minder waar. Zowel uw buurman, de plaatselijke KMO als de grote multinational hebben baat bij meer digitalisatie. Beeldt u de hypothese in dat u over een tool beschikt die toelaat om op een eenvoudige wijze na te gaan welke juridische stappen u dient te zetten opdat u de boetiek die u al zo lang wenst te openen, kan oprichten. Beeldt u in dat deze tool u effectief helpt en dat de administratieve rompslomp die tegenwoordig met ondernemen gepaard gaat niet langer als een zwaard van Damocles boven uw hoofd hangt.

De digitalisering van justitie zal ertoe leiden dat we justitie eindelijk als iets positief kunnen zien, als iets waar we op kunnen bouwen. Laat ons samenwerken aan een justitie die de maatschappij de zekere basis verleent die ze verdient en die ondernemen ondersteunt en niet langer ondermijnt.

Daadkracht

Ten tweede: daadkracht. Er is maar sprake van justitie die een samenleving beschermt als ze aan burgers ook het gevoel geeft dat zij die de regels overtreden, worden vervolgd. Veiligheid is de basisvoorwaarde om vrij te kunnen zijn. Deze veiligheid kent verschillende facetten en werkt door in alle lagen van de samenleving. Ook hier zal het correct gebruik van AI als medicijn kunnen werken.

Zo zullen bodycams onze politiediensten toelaten om efficiënt en daadkrachtig tegen de plaatselijke straatboefjes op te treden en zullen de meer vernuftige systemen ons toelaten om sneller crimineel geld te lokaliseren zodat alle ‘Dikke Nordins’ van de wereld op een daadkrachtige wijze kunnen worden berecht. En de technologie zorgt ervoor dat de administratieve last voor onze mensen in het veld niet evenredig stijgt met de verhoogde slagkracht. Wel integendeel: AI zal het administratieve werk vereenvoudigen en verminderen, zodat er meer tijd is voor actie op het terrein.

Rechtvaardigheid en respect

Ten derde: rechtvaardigheid. Er is geen sprake van klassenjustitie wanneer we het gevoel hebben dat iedereen op een gelijkwaardige wijze wordt beschermd, dat justitie iets is van en voor iedereen. ‘Justice must not only be done, but must also seen to be done.’ Als justitie er niet in slaagt om dit gevoel over te brengen, dan faalt het apparaat. Laat ons AI gebruiken om in kaart te brengen of er sprake is van klassenjustitie en als dit zo zou zijn om vervolgens samen aan een oplossing te werken.

Ten vierde: respect. In alle richtingen. Hier kan de parallel getrokken worden met de leer van de Engelse filosoof John Locke: ‘Waar geen recht is, is geen vrijheid.’ Vrijheid is niet alles doen wat je wil, het gaat om de gelijke vrijheid van alle burgers. Geen vrijheid zonder recht, betekent ook dat er geen sprake is van vrijheid zonder dat er respect is voor de rechten van eenieder, voor de rechtstaat en voor het werk van justitie. Het is niet fout dat de samenleving hen veroordeelt die, in de hoop naar hun 15 seconds of fame, sociale media gebruiken om haat te zaaien en zo onschuldige burgers schaden.

Laat ons niet het recht opeisen om elkaar straffeloos aan de schandpaal te nagelen. Wij zijn niet gemaakt om elkaar te beoordelen en te veroordelen zonder te weten hoe de vork in de steel zit. Dat is vakwerk. Laat ons ervoor zorgen dat we daarvoor de beste en de meest beschaafde middelen kiezen. Zonder willekeur en zonder polarisatie. De wet van de sterkste (of de luidste) is net dat wat we niet moeten willen. De enige wet die ertoe doet is die van de beste justitie. Met de beste mensen die worden ondersteund door de beste en meest innovatieve middelen.