Holle praatjes vullen geen gaatjes

Wat waren we allemaal vertederd door de kleine Brandon Le, net na de aanslagen in Parijs. De video waarin vader Le zijn zoontje geruststelde ging de wereld rond. ‘De bloemen en de kaarsen zijn hier om ons te beschermen tegen de wapens.’ Mooie woorden om een veel te jong kind gerust te stellen. Het enige probleem: ook veel volwassenen lijken in deze bange momenten hun toevlucht te zoeken in bloempjes, kaarsjes, krijttekeningen, liedjes, spreukjes en loze, leugenachtige woorden.

Na de dramatische aanslagen in Zaventem en Brussel zoekt Vlaanderen nog naar houvast. Je mag in deze tragische omstandigheden niet te hard oordelen over wie zich getroost voelt door zoete leugens en mooie sprookjes. Toch is het belangrijk om de meest hardnekkige illusies te counteren. We kunnen nooit echte lessen trekken als we onszelf proberen te troosten met valse hoop. Er schuilt geen enkele soelaas in de naïeve idylle waarin sommigen zich graag wentelen.

We zijn geen kinderen, zoals Brandon Le. We zijn de mensen die de kinderen moeten behoeden van nieuwe aanslagen. Met die heilige opdracht in het achterhoofd moeten we bepaalde boodschappen van de laatste dagen aan kritisch onderzoek onderwerpen.

‘De hele wereld steunt België’

Was het maar waar. Zelfs in onze eigen steden zijn er enclaves van islamisme waar de explosies van 22 maart gevierd zijn. In de rest van de wereld wonen miljoenen mensen die de jihad steunen. Nog talloos veel meer miljoenen staan compleet onverschillig tegenover een terreurgolf in een verre Europese hoofdstad, al was het maar omdat ze wonen in een land waar aanslagen veel vaker voorkomen. Wat buitenlandse staatshoofden, een handvol beroemdheden en een hoop volk op Twitter: dat is ‘de wereld’ niet. Een groot deel van de wereld weet niet wat er dinsdag in Brussel is gebeurd, een ander groot deel kan het geen ene moer schelen.

‘Verbondenheid is de grootste nachtmerrie van terroristen’

Een wrange grap. Islamisten zijn onderling zeer verbonden: ze gebruiken die internationale verbondenheid ook om geweld te zaaien en verborgen te blijven voor de veiligheidsdiensten. Van onze verbondenheid liggen terroristen niet wakker: er is alleen de onderlinge solidariteit binnen de umma, en het boeit niet wat de kuffars onderling voor elkaar voelen. Deze vijand kan niet verslagen worden door vrijblijvende samenhorigheid. Je kan het kalifaat niet doodknuffelen. De strijders van de profeet worden ’s nachts niet zwetend wakker, bang bibberend voor onze minuten stilte, onze serene samenhorigheid, onze in elkaar vervlochten handen.

‘Liefde overwint de haat’

Nog zo een woord dat helemaal uitgehold raakt, en bijna niets meer betekent. Het idee is kinderlijk: warme gevoelens die ons gaan redden van het geweld. Alsof IS zal verdwijnen als we elkaar maar heel graag zien. Alsof het vuur vanzelf zal doven, als we elkaar maar omhelzen naast de brand. De Liefde-lofzang is ook hypocriet. Bleri Lleshi, de linkse filosoof die zich opwerpt als de posterboy van ‘de liefde’, vond 22 maart al een goed moment om zijn nieuwe boek Liefde in tijden van Angst te promoten. Lleshi haalde kort na de aanslagen in Zaventem en Brussel ook al uit naar ‘de media’ en vicepremier Jan Jambon, die de schuld in de schoenen geschoven kreeg. Soms is ‘liefde’ blijkbaar gewoon een andere vorm van haat.

‘We winnen als we snel weer normaal kunnen doen’

Nog zo een typische reactie van mensen die niet onder ogen willen zien wat ons overkomen is. Zomaar overgaan tot de orde van de dag is een vorm van nalatigheid. We kunnen niet meer winnen, maar we kunnen wel nog lessen trekken en alles doen om de kans op een herhaling van 22 maart te verkleinen. We bewijzen onze slachtoffers geen eer door, na wat korte ‘sereniteit’, zo snel mogelijk weer de draad op te pikken. Er is geen ‘normaal’ meer: de terreurgolf van dinsdag heeft ons naar een uitzonderlijk tijdperk gekatapulteerd, dat noopt tot uitzonderlijke maatregelen. Na de nationale stilte is het tijd voor een nationale dialoog. Vertrekpunt moet niet zijn wat we nu nog hetzelfde kunnen doen, maar wat we anders moeten doen.

‘We mogen deze catastrofe niet politiseren’

Kijk uit voor de mensen die niet willen politiseren: zij zijn het sterkst bezig met politiseren. Zelfs in holle leuzen kan een volwassen agenda schuilgaan. Al dat aandringen op ‘liefde’ en ‘sereniteit’ en ‘verbondenheid’ moet vaak dienen om andere stemmen te smoren. Er zijn best veel mensen die het niet over de islam willen hebben, die niet willen dat bombardementen in Syrië of arrestaties van 72 uur echt op de politieke agenda komen, die niet willen gezegd hebben dat het probleem groter is dan een handvol enkelingen. Zachte spreuken worden naar voor geschoven om harde waarheden te counteren. Ook al is het vaak goedbedoeld: al die halfzachte wolligheid staat beterschap in de weg.

We moeten niet terughoudend zijn, lieve mensen. We moeten woedend zijn!