Ik sluikstort dus ik ben

Afval op het openbaar domein is ergerlijk. Het kost ontzettend veel geld en soms is het zelfs ronduit gevaarlijk. Daarom kondigde Napoleon al regelgeving af, bedoeld om ziekten en epidemieën tegen te gaan. Daarbij moesten de gemeenten het afval verzamelen op afgelegen plaatsen, ver weg van woonbuurten. Alleen gingen op die manier natuurlijk heel wat grondstoffen en energie verloren. Daarom voeren steden en gemeenten vandaag een afvalbeleid dat gericht is op het terugwinnen, hergebruik, en recyclage van afvalstoffen.

Zo mag u uw afval niet waar en wanneer u dat maar wil, achterlaten. De ophaling van huishoudelijk afval bijvoorbeeld gebeurt op vaste tijdstippen, in zakken of containers die zijn voorgeschreven door de gemeente. Alleen neemt niet iedereen het zo nauw met die afspraken en kiest een groep onverlaten er toch voor om te sluikstorten.

Vuilbakken opsmukken

In Oostende hebben we een sociale woonwijk die bestaat uit hoge appartementsgebouwen, opgetrokken halverwege de jaren ’70 van de vorige eeuw. U kan er zich iets bij voorstellen: niet moeders mooiste, veeleer de westerse variant van de bouwstijl uit de voormalige Sovjetunie. Dit in schril contrast met de vele fijne mensen die er wonen.

Op verschillende plaatsen in de wijk zijn er verzamelplaatsen, zogenaamde afvaleilanden, waar appartementsbewoners op de dag van ophaling, hun afvalzakken moeten deponeren. Het zijn plekken, omrand met houten balken, die meermaals per week worden getooid met koelkasten, matrassen, stuk geslagen meubels, een occasionele mixer en, waarom niet, een reiskoffer met kerstverlichting. En de stad die ruimt dat elke keer weer op.

Onlangs riep een gemeenteraadslid vanuit de linkse oppositie me op om in dialoog te gaan met de buurtbewoners, teneinde het sluikstorten te doen ophouden. Ik moet u zeggen: ik vind wijkvergaderingen met bewoners en handelaars heerlijk om te doen. Elke keer opnieuw vind ik het geweldig fijn om te luisteren en met m’n stadsgenoten van gedachten te wisselen. Mijn ervaring met dat soort vergaderingen is dat iedereen, met uitzondering van nu en dan een enkeling natuurlijk, na afloop tevreden huiswaarts keert, met een beter begrip van elkaars standpunten en doorgaans een goed bereikt compromis over de uitdagingen die ter tafel kwamen.

Nu kan ik me voorstellen dat, wanneer ik daar een wijkoverleg organiseer met de bewoners, daar nogal wat volk op zou afkomen. Veel mensen van goede wil. Mensen die de afvaleilanden gebruiken, wanneer én op de manier dat het hoort. De onverlaten die lak hebben aan goede afspraken, zouden ongetwijfeld in geen velden te bespeuren zijn. Terwijl net zij op andere gedachten en tot ander gedrag moeten worden gebracht.

Broken Window-theorie al lang in prullenmand

Hetzelfde linkse oppositielid verwees naar de Broken Window-theorie en was ervan overtuigd dat, als het gemeentebestuur die afvaleilanden wat zou opsmukken, dat ons een heel eind op weg zou helpen in de strijd tegen sluikstorten en zwerfvuil.

De Broken Window-theorie is ontstaan uit het idee dat als je een gebroken raam niet repareert, de stap naar het vernielen van andere ramen kleiner is. Mensen zijn sociale dieren en volgen kuddegedrag zo luidt het. Ik wil opmerken dat kuddegedrag zich evenwel veel minder manifesteert als het over, ik zeg maar wat, de studie van Latijnse woordjes of driehoeksmeetkunde gaat.

De theorie is dan ook grotendeels ontkracht door Robert J. Sampson en Stephen Raudenbush. Wat volgens deze onderzoekers wel een verschil maakt, is de sociale samenhang in een buurt. Een sociale samenhang waarbij verwachtingen voor de sociale controle van de openbare ruimte worden gedeeld door heel wat buurtbewoners.

Lees: hoe meer samenhang in een buurt, hoe meer gedeelde waarden in een buurt, des te groter is de sociale controle die vervelende fenomenen zoals sluikstorten onder controle houdt.

Slachtoffercultuur

Dan is het natuurlijk de vraag waarom het achtbare raadslid der linkse oppositie toch nog met die theorie komt aandraven? Het antwoord is slachtoffercultuur. Volgens hem ligt de sleutel bij de overheid. De afvaleilanden moeten worden opgesmukt. Daarmee legt hij ook de verantwoordelijkheid voor de wandaden van sluikstorters bij diezelfde overheid, en neemt hij ze dus weg bij de daders. En dat is wel erg kwalijk, maar o zo tekenend voor linkse ideologieën die vandaag een slachtoffercultuur hoog in het vaandel dragen.

Het is het soort slachtoffercultuur dat verhindert dat mensen hun lot in eigen handen nemen. De dader als slachtoffer van zijn omgeving, een onvoldoende opgesmukte omgeving.

Met alle gevolgen vandien. Zelfbeheersing en eigen verantwoordelijkheid zijn steeds minder van tel. En dus moet de overheid met een grote pamper achter hun gat aanlopen om hun billen droog te houden en wat weet ik nog niet allemaal.

Daders zien zichzelf als slachtoffer van omstandigheden en onbeheersbare impulsen. Want als je hen erop aanspreekt, klinkt het dat wat ze doen geenszins weerspiegelt wie ze echt zijn. Het is een andere ik die dat doet, eentje waar ze zich dus niet verantwoordelijk voor achten.

Met de N-VA in het stadsbestuur doen we daar in Oostende niet aan mee. Hier zetten we meer dan ooit in op sociale samenhang, investeren we in onze wijken om er weer echte ontmoetingsplekken van te maken, zetten stadsmariniers aan het werk, en stimuleren buurtbewoners om zelf, letterlijk en figuurlijk, uit hun kot te komen.

Tegelijk stellen we daders wél voor hun verantwoordelijkheid. Vorige week. Nog maar, hebben we 42 vacatures opengesteld bij de lokale politie. Want wie niet horen wil, moet voelen.