Kinderen als kanonnenvoer in het racismedebat

De Koppen-reportage ‘Verdeelde Klas’ begon met een montage van straatbeelden uit Antwerpen, op de tonen van ‘Strange Fruit’. Voor wie zich Billie Holiday niet meer zo goed herinnert: dat nummer gaat over lynching. Het ‘vreemde fruit’ zijn opgeknoopte zwarte Amerikanen, bungelend in de bomen. Daarmee was de toon gezet. In de rest van de reportage werd België/Vlaanderen neergezet als een verschrikkelijk oord, waar apartheid heerst en kinderen met een niet-blanke huidskleur aanhoudend geterroriseerd worden.

Het opzet van Koppen was simplistisch: door een vijfde leerjaar op te delen in blauwogigen en bruinogigen zou discriminatie eens goed geïllustreerd worden. De meest absurde karikaturen werden daarvoor uit de kast gehaald. Zo werd het blauwogigen en bruinogigen verboden om samen te lunchen of om samen te spelen op de speelplaats. Alsof zulke regels waar dan ook in Vlaanderen van toepassing zouden zijn op blanke en niet-blanke kinderen.

De ‘spraakmakende’ reportage van Koppen werd een volledige dag gepusht via alle VRT-kanalen, van Journaal, over radio en website, tot Terzake – en als Reyers Laat niet al weer was afgevoerd, dan hadden de reportagemakers daar geheid ook hun voeten onder tafel geschoven. Steeds opnieuw werd gesuggereerd dat het experiment weergaf hoe discriminatie van allochtonen er in Vlaanderen uitziet. In Terzake werd zelfs volgehouden dat soortgelijk gedrag van leerkrachten de oorzaak was van alle ellende die allochtonen overkomt.

Dogma’s

Natuurlijk hebben er veel racistische leerkrachten bestaan – en er bestaan er nog. Evengoed staan er sukkels voor de klas die dikke, domme of rosse kinderen viseren. Maar zeker anno 2015 is een overtuigende meerderheid van de leerkrachten begaan met elke leerling in de klas – en misschien zelfs extra met de leerlingen die het thuis, om welke reden dan ook, wat moeilijker hebben. U vraagt ons dat te bewijzen met meer dan anekdotiek? Vreemde vraag, aangezien de VRT dat ook niet doet – en zij belasteren wel een hele beroepsgroep.

In de Koppen-reportage werden heel wat sleutelstellingen gewoonweg niet onderbouwd. Neem nu de expliciete basisstelling dat racisme in de voorbije decennia niet is afgenomen, maar zelfs toegenomen én genormaliseerd. Wordt niet onderbouwd. Het is vandaag blijkbaar erger dan toen er aan de cafés bordjes hingen met ‘Interdit aux chiens et aux Italiens’, maar als journalist hoef je dat niet hard te maken. Er is de slogan ‘Je kan een kind veranderen in één dag’ – nogal boude bewering, maar wordt verder geen argumentatie aan vuilgemaakt. Of nog: ‘Racisme is niet aangeboren, maar wordt aangeleerd’. Verschillende keren herhaald, geen enkele keer bewezen. Nochtans kan je de hele reportage ook beschouwen als één groot bewijs hoe ontzettend aangeboren discriminatie wel niet is.

Alle mensen, kwetsbare exemplaren in het bijzonder, hebben de neiging om aan te schurken bij het sterke kamp. Wanneer een gezagsfiguur aan kinderen een kader biedt waarbinnen ze zich beter mogen voelen dan anderen, dan zullen die kinderen dat kader altijd aangrijpen. Dat is geen experiment, dat is uitlokking. Het is ver beneden alle peil om kinderen twee dagen lang de duvel aan te doen om een mager politiek puntje te scoren. Men schiet met een kanon op een mug, en het zijn elfjarigen die kanonnenvoer mogen spelen.

De schuldverslaving van de VRT begint aardig repetitief te worden. Om de zoveel tijd moet de openbare omroep sponsorend Vlaanderen diets maken dat Vlamingen verschrikkelijke mensen en vuile racisten zijn. Klap op de vuurpijl was deze keer een Amerikaanse dame die België in de (anti)racistische ban sloeg: “Waar hebben jullie de voorbije 50 jaar gezeten?” Want Amerikanen hebben ons natuurlijk veel lesjes te leren; zoals iedereen weet, zijn er in de Verenigde Staten helemaal geen samenlevingsproblemen. Zeker niet zo erg als in de apartheidsstaat genaamd België.

Zolang men de samenlevingsproblemen in Vlaanderen blijft reduceren tot het vermeende superracisme van de autochtone Vlamingen, zal de bom blijven tikken, de wonde blijven rotten. Zal vast nog veel ‘spraakmakende’ televisie opleveren, maar helaas ook een hoop doffe ellende.