Mogen we nog trouw zijn?

Paus Franciscus bezocht ons land. Eerder dan deze uitzonderlijke gebeurtenis – en de 600ste verjaardag van de KU Leuven – te vieren, stonden veel mensen (ook in de media) op hun achterste poten. En met de verontwaardiging komt de roep om zich te verantwoorden. Althans voor de (nog altijd vele) katholieken in onze samenleving.

Het pausbezoek deed een dieperliggende vraag rijzen: mogen we in deze maatschappij nog trouw zijn aan iets of iemand, ondanks zijn of haar fouten? En is dat te verkiezen of niet?

Trouw blijven

Vroeger was het heel normaal om je hele leven trouw te blijven. Niet alleen aan je geloof, ook aan je echtgenoot, kinderen, ouders, werkgever, bank, ziekenfonds, politieke partij, favoriete wielrenner, voetbalploeg… Vandaag is dat voor veel mensen helemaal omgekeerd.

We willen keuzes maken en vrijheid ervaren. Onze samenleving gaat in een rotvaart vooruit. We springen van het ene naar het andere, voortdurend op zoek naar het volgende ‘ding’ dat ons gelukkig moet maken.

In deze veranderde samenleving is vasthouden aan wat je kent en er altijd is geweest voor saaie conservatieven. Maakt het ons diep gelukkig, dat onophoudend consumeren? Veel doet vermoeden van niet.

De beloftevolle verwachting van de nieuwe allesbepalende gelukzalige trend doet dat misschien eventjes, maar al te vaak is er dan opnieuw die neerwaartse spiraal waarvan we verwacht hadden dat die er nooit meer zou komen.

Vrijheid-blijheidsamenleving

Maar bestaat die neerwaartse spiraal dan niet als je trouw blijft? Gelukkig wel. Je leert die te aanvaarden als iets dat bij het leven hoort. Er is niet de verwachting van de nieuwe allesbepalende gelukzalige trend, met de ontgoocheling die daarbij hoort en die je nog dieper in het dal duwt. De zo gekoesterde vrijheid met haar zoektocht naar onmiddellijke bevrediging laat een groot gebrek aan diepgang na.

De zoektocht naar betekenis of naar een groter verhaal, leidt vandaag niet zelden tot onrust en vervreemding. Het moeten zowat de verschrikkelijkste twee woorden zijn in de vrijheid-blijheidsamenleving: trouw blijven.

Trouw blijven aan iets of iemand vraagt immers opofferingszin en dienstbaarheid. Opoffering en dienstbaarheid, die vaardigheden kan je enkel leren in een stabiele omgeving waarvan je voor langere tijd deel uitmaakt.

Het is net dat dat onze samenleving en onze kleine sociale eenheden zoals gezinnen en verenigingen samenhoudt. Wederzijdse opoffering zorgt voor een diepe band en een groot vertrouwen. Het idee dat je als mens van fundamenteel belang bent voor elkaar of voor datgene waar je in gelooft — iets dat bij het ‘hoppen’ van het ene naar het andere nooit zo sterk ervaren wordt.

Zijn we niet wat te streng?

Het bezoek van paus Franciscus vraagt van heel wat katholieken enige opoffering. Niet omdat de paus zelf komt, want dat vinden die mensen natuurlijk een hele grote eer. Wel omdat heel wat katholieken zich voortdurend moeten verantwoorden omdat ze, ondanks alles, toch vasthouden aan hun geloof en het instituut.

Uiteraard is het logisch dat men een signaal uit Rome verwacht voor iets wat de katholieke kerk in België zo lange tijd heeft beziggehouden. Dat verwachten veel gelovigen overigens zelf ook.

Maar, zijn we niet wat te streng en te hard in het ‘verketteren’ van mensen die trouw blijven aan datgene waarin ze fundamenteel geloven? Zolang er mensen zijn, zullen die fundamentele vragen blijven bestaan. Ze maken hoe dan ook deel uit van ieders leven, of je nu gelooft of niet.

Zinkende schepen

Het geloof is het houvast van zoveel mensen. En de kerk blijft men, ondanks haar fouten – die veel katholieken erkennen – trouw. Het is moeilijk te verstaan in een tijd waarin men zo snel mogelijk zinkende schepen verlaat.

‘Ja, ik blijf trouw’ – ondanks moeilijkheden – is verfrissend in een samenleving waarin alles vluchtig geconsumeerd moet worden. Een levenslang engagement als anker om op terug te vallen, zou velen onder ons goed doen.