Mystery calls of fantasy calls?

Praktijktesten op de huurmarkt zijn een inefficiënte besteding van een schaars publiek goed: overheidsgeld. Sta me toe te verdedigen dat praktijktesten onder de vorm van mystery calls op de huurmarkt helemaal niets gaan uithalen en dat we de publieke middelen die we hieraan zouden spenderen beter kunnen investeren in een aanpak die wel helpt.

Het opzet van mystery calls is gekend; een ambtenaar reageert per telefoon op een te huur-advertentie, doet zich bij de eigenaar voor als Liesbeth Van de Keybussche en krijgt meteen een afspraak voor een bezoek. Diezelfde ambtenaar belt 10 minuten later opnieuw naar dezelfde eigenaar maar deze keer als Fatima El Mamouti en het appartement blijkt jammer maar helaas reeds verhuurd te zijn.

Plat racisme? Ongetwijfeld bij een kleine minderheid van de eigenaars. Echter, als je er al zou in slagen om deze eigenaar na een hele tijd strafrechtelijk te veroordelen, wat schiet je daarmee op? Een voorbeeldfunctie? Inderdaad, maar wel met als enig resultaat dat dit racisme beter verdoezeld zal worden. Fatima krijgt dan bijvoorbeeld niet meer te horen dat het appartement reeds verhuurd is maar wel dat er pas drie weken later een afspraak mogelijk is.

Eerder angst dan plat racisme

Bij de overgrote meerderheid van de eigenaars speelt er volgens mij iets anders. Angst. Angst voor wanbetaling en huurschade. In een goed georganiseerde huurmarkt zou diegene die uiteindelijk opdraait voor wanbetaling en huurschade de huurder moeten zijn. De manier waarop vandaag huurgeschillen over wanbetaling en huurschade worden behandeld, heeft als resultaat dat het de eigenaar is die in de praktijk uiteindelijk opdraait voor wanbetaling en huurschade.

Bij heel wat eigenaars leeft de perceptie dat de kans op wanbetaling en huurschade groter is bij huurders met een kleur of een exotische naam dan bij andere kandidaat-huurders. Deze perceptie, grotendeels gebaseerd op vooroordelen, is moeilijk te keren, zeker al niet door mystery calls.

Wat je wel kan doen is ervoor zorgen dat het risico van wanbetaling en huurschade niet langer bij de eigenaar komt te liggen. Zorg ervoor dat de vrederechter elk geschil snel behandelt met zitting ter plekke, bijgestaan door een eigen, klein en vast team van experten. Zorg er voor dat een veroordeling tot betaling van achterstallige huur geen theorie blijft en bescherm in dit land eindelijk de schuldeiser in plaats van de schuldenaar door het aanleggen van een schuldregister. Als iedereen (werkgever, fiscus, notaris, verzekeringsmaatschappij, bank) dit register moet raadplegen alvorens iemand iets uit te betalen, ontkom je nooit meer aan een openstaande schuld.

Ontwikkel een schuldregister

Hard en streng? Ja, maar dit geldt uiteraard in beide richtingen. Ook eigenaars die een loopje nemen met de huurwetgeving, de veiligheid of de hygiëne van hun pand vallen onder hetzelfde regime.

Het klinkt contra-intuïtief maar als je Fatima een grotere kans wil geven op een flat, dan moet je het makkelijker maken om Fatima uit die flat te zetten bij wanbetaling en huurschade effectief op haar te verhalen. De goede bescherming van huurders mag zeker blijven, maar de feitelijke onaantastbaarheid van wanbetalers en zorgeloze huurders moet aangepakt worden.

Verzeker een eigenaar dat zijn risico bij verhuur aan iemand met een kleur of exotische naam beperkt is en hij zal die mensen een kans geven, merken dat dit huurders zijn zoals alle anderen en discriminatie op de huurmarkt smelt als sneeuw voor de zon.

Geen discriminatie bij sociaal verhuurkantoor

Voor een goede indicatie dat plat racisme veel minder dan angst voor verlies een rol speelt bij de discriminatie op de huurmarkt, volstaat het te kijken naar de werking van de sociale verhuurkantoren. Zij krijgen nooit de vraag om de woning niet ter beschikking te stellen aan welbepaalde bevolkingsgroepen. Waarom? De eigenaar loopt geen risico. Het risico is ook hier verplaatst weg van de huurder, maar hier dan wel naar de overheid.

Dus investeer als overheid in een strak, kordaat en efficiënt handhavingsbeleid van de plichten van huurders en eigenaars. Stop je tijd en energie niet in symboolspeeltjes als mystery calls. Met een semantische partijpolitieke discussie over het onderscheid tussen praktijktesten en monitoring gaan we er helemaal niet komen.