Nieuwe conservatieve denktank boven multireligieuze doopvont gehouden

Conservatisme lijkt de nieuwe heilsleer. Afgelopen zomer haalde Doorbraak-medewerker Philip Roose de nationale pers omdat hij weleens kritisch uit de hoek kon komen voor ‘zijn’ N-VA. Kort tevoren schreef hij nog een succesvol boek over Italië, waar hij ook woont. Vandaag verrast hij vriend en vijand met de oprichting van een nieuwe conservatieve ‘denktank’. Een gesprek.

Doorbraak: Waarom een conservatieve denktank?

Philip Roose: ‘Sinds anderhalf jaar heb ik met een aantal conservatieven regelmatig overleg, vooral via sociale media. We wisselen informatie uit en voeren een debat over maatschappelijke problemen. Er bestond nog geen echt online forum waar zoiets mogelijk is, én die een conservatief profiel heeft. Het is op de eerste plaats een ontmoetingsplaats waar conservatieven ideeën en opinies uitwisselen, en dat vanuit verschillende ideologische en religieuze afkomst.

Conservatisme

Wat bedoel je met verschillende afkomst? Jullie zijn allemaal ‘conservatief’, toch?

‘Er zijn sociaal-conservatieven, liberaal-conservatieven, neoconservatieven… Er zijn verschillende stromingen binnen het conservatisme. Over internationale militaire interventie, de rol van de staat of de organisatie van de economie. Daarover bestaan er verschillende visies binnen het conservatisme.’

Maar je moet toch een duidelijk profiel hebben? Wat is jullie conservatisme? Hoe ga je het forum aflijnen?

‘Iedereen erkent natuurlijk enkele basisprincipes.’

Zoals?

‘Ik las gisteren nog Herman De Dijn, die de maakbaarheid van de samenleving bekritiseert en het verdwijnen van rituelen.Tradities, overlevering die best behouden blijven, daar willen we op focussen. Vertrek je vanuit universele principes om de maatschappij vorm te geven, zoals bij de EU die één regelgeving ontwikkelt voor alle Europese volkeren met een eigen traditie, dan botst dat met die verschillende culturen. Het is overmoedig te denken dat je vanuit de politiek elk facet van het menselijk leven kunt bepalen. Dat erkennen, is een fundamenteel aspect van het conservatisme, zoals ook aandacht voor identiteit en gemeenschap of de individuele vrijheid die vandaag sterk onder druk staat.

Is dat de minimale ‘common ground’ voor de medewerkers?

‘Ja.’

N-VA

Maar dan ga je toch vaak interne discussies hebben en dus niet met een eenduidige boodschap naar buiten kunnen komen.

‘Herman De Dijn vraagt zich weleens af wie conservatief is in Vlaanderen. Matthias Storme wel, Bart De Wever niet. Ik volg dat wel ten dele, maar we mogen niet vervallen in het spelletje van wie de echte conservatief is en wie niet. Dat willen we overstijgen, al zijn er essentiële uitgangspunten.’

‘Sommige N-VA’ers willen bijvoorbeeld via de overheid alle mensen eenzelfde visie en identiteit opleggen, maar dat is geen conservatief standpunt. Het zijn mensen die moraal en ethiek beleven, niet wat de overheid of de politieke meerderheid van het moment beslist. Die vrijheid geldt zeker voor zaken die tot de persoonlijke levenssfeer behoren. Anders krijgen we situaties zoals in Iran, wat de zogenaamde Nieuw-Vlaamse feministen juist willen bestrijden ’

Je laat de naam van ‘jouw’ partij vallen. In welke mate is Stupor Mundi gelinkt aan de N-VA?

‘Er is geen band met de N-VA. Er zijn wel N-VA-leden die meewerken, maar ook anderen. Bij de N-VA zijn er wel veel conservatieven actief. Maar het is zeker niet de bedoeling om er een partijpolitiek verlengstuk van te maken.’

Bij de mensen die nu al publiceerden op Stupor Mundi, zie ik vooral N-VA’ers.

‘Er komen nog wel andere mensen bij die geen N-VA-lid zijn. Ik ben op zoek naar mensen uit diverse partijen. Al zoek ik eerder mensen die zich achter het manifest kunnen stellen. Iedereen die wil nadenken over de samenleving vanuit conservatief standpunt is welkom. Ik viste voorlopig vooral uit mijn eigen netwerk, maar we willen snel verbreden. Het is ook niet omdat je N-VA’er bent dat je a priori welkom bent, want sommige verwarren een anti-islamdiscours met conservatisme.’

Vrijemeningsuiting

In je platformtekst hekel je het ‘autoritarisme van progressieve en extreemrechtse actoren’. Wat bedoel je daarmee?

Dat is simpel. De laatste jaren is de vrijemeningsuiting en de keuzevrijheid voor progressieven aan banden gelegd door allerlei antiracisme- en antidiscriminatiewetten.

Conservatieven moeten dus a priori tegen antiracismewetgeving zijn?

‘Conservatieven, zeker in de liberaal-conservatieve traditie in Vlaanderen, zijn principieel voor de vrije meningsuiting. Onder de noemer “antiracisme” en “antidiscriminatie” heeft men de facto dit principe uitgehold. Islamkritiek wordt bijvoorbeeld al snel islamofobie. Het maatschappelijke debat is er niet door gediend, wanneer mensen bang zijn om hun mening te verkondigen, zelfs al is dat op een onderbouwde en kritische manier.’

Vrijemeningsuiting is niet altijd bevorderlijk voor het kostbare weefsel van de samenleving.

‘Wij zijn niet tegen polarisering. Elk debat is polarisering, maar het kan wel tot nieuwe gemeenschappelijke inzichten komen. Dat is toch een goede zaak voor de samenleving? Vandaag is ‘polarisering’ een stopwoordje om het debat, vooral over gevoelige onderwerpen, in de kiem te smoren. Joël De Ceulaer schreef daar een interessant artikel over in De Morgen. Polarisering mag geen doel op zich worden.’

Denktank

Je stelt Stupor Mundi voor als een denktank. Hebben jullie dan meer plannen dan enkel een website met opinieteksten?

‘Voorlopig publiceren we kritische artikels om mensen te doen nadenken over andere visies op de samenleving. Via de site willen we conservatieve waarden promoten, zoals identiteit, soevereiniteit van naties, tradities, rituelen…’

Vanuit Sicilië?

‘Dat is moeilijk, inderdaad. We gaan in het voorjaar wel een bijeenkomst organiseren met de medewerkers. Maar het zal in het begin vooral een website zijn om informatie en standpunten uit te wisselen. Stupor Mundi moet een ontmoetingsplaats worden van ideeën, eerder dan een vehikel om workshops of congressen te organiseren. Er is trouwens geen haast bij.’

Doorbraak

Veel van de teksten zijn eerder op Doorbraak gepubliceerd.

‘Doorbraak is pluralistisch, in tegenstelling tot wat sommigen misschien denken. Doorbraak organiseert het debat tussen verschillende visies, en is duidelijk gelinkt aandeVlaamse beweging. Stupor Mondi biedt daarentegen een conservatieve visie op de samenleving. Daar zit het verschil.’

Goed, maar de meeste teksten verschenen eerder al op Doorbraak. Waarom dan nog eens op Stupor Mundi?

‘Nu nog wel, er moet toch iets op de website staan… (lacht) We hebben daaromtrent de conservatieve teksten overgenomen van onze medewerkers. Dat zal spoedig veranderen. Niet al onze mensen schrijven ook voor Doorbraak. Maar wat we kwijt kunnen op Doorbraak zullen we niet nalaten daar te publiceren, want het blijft voor mij een van de interessantste media-projecten van de laatste jaren.’

Ambitie

Wat is de ultieme ambitie van de denktank?

‘We willen een coherente conservatieve visie ontwikkelen op Europa, op Vlaanderen.’

Zoals de Verklaring van Parijs?

‘Bijvoorbeeld. Naar daar staat nogal veel in, en weinig uitgewerkt. Ik ben het ook niet met alles eens van die Verklaring. We willen op het vlak van bijvoorbeeld samenleving, onderwijs, economie, sociale zekerheid… visieteksten publiceren. Die teksten kunnen als inspiratie dienen voor conservatieve politici.’

Als jullie politici willen beïnvloeden, dan gaan jullie ook aan lobbywerk doen?

‘Dat kan in de toekomst. Maar we moeten eerst beginnen met ideeën uitwisselen en visieteksten ontwikkelen. Uit het netwerk kan dan meer groeien. Alles is mogelijk, ik sluit weinig uit. Het is nu voor ons jaar nul, dag één.’

In het verleden waren er nog conservatieve organisaties in Vlaanderen, maar die waren vaak geen lang leven beschoren of leiden een schimmig bestaan.

‘Dat klopt, en ik ken de redenen daarvoor niet. Nova Civitas, Deltastichting… We moeten niet noodzakelijk populair worden, maar we moeten wel een ontmoetingsplaats aanbieden. Het doel is niet om een groten ledenorganisatie te worden, maar om te inspireren: politici, beleidsmakers, mensen die ertoe doen. We zullen vooral via sociale media werken en willen een nieuw publiek bereiken in plaats van altijd dezelfde figuren. Ik ben heel blij dat Matthias Storme meewerkt, ik beschouw dat zelfs als een eer, maar we willen zeker ook jongeren aanspreken. Vandaar dat ook Othman El Hammouchi meewerkt. We willen het 21ste-eeuwse Vlaanderen vertegenwoordigen, en dat is niet louter blank of vrijzinnig.’

Islam

In de platformtekst is er inderdaad veel aandacht voor diversiteit en islam in Vlaanderen. Niet alle conservatieven zullen zich daarin kunnen herkennen.

‘Het is niet omdat je rechts of rechtspopulist bent, dat je ook conservatief bent. Dat is een groot misverstand. Mensen gaan zich allicht focussen op Othman, die een gelovige moslim is. Maar ook binnen de katholieke kerk of in de Joodse synagoge heb je mensen die sociaal-conservatief zijn. Wij willen de verschillende strekkingen in het conservatisme aan het woord laten. Het debat kan er al alleen maar bij winnen. Sapere aude! (durf te denken)’

Maar Othman verdedigt de invoering van de sharia in het Westen. Wat is jullie visie op de verhouding van Kerk en Staat?

‘Wij zijn voor de liberale democratie, dat is een fundament van de liberale rechtsstaat, maakt deel uit van de traditie en identiteit van onze samenleving. Je kunt discussiëren hoever die scheiding gaat. En die discussie laten we toe: hoofddoek achter het loket of niet, op school of niet? Het is perfect mogelijk om op een beschaafde manier te discussiëren.We moeten daarin steeds de dialoog open laten, en een balans vinden tussen keuzevrijheid, gewoontes en scheiding van Kerk en Staat. Wij reageren wel tegen het opkomend Verlichtingsfundamentalisme dat uit schrik voor de gelovige moslim als echte Robespierres religie terug naar de privéwoning wil bannen. ’

Door zo’n grote diversiteit ga je toch geen eenduidige visieteksten kunnen publiceren?

‘Denk je nu dat er in elke vereniging iedereen hetzelfde denkt? Als we een visietekst publiceren, zal iedereen zich daar wel voor het grootste deel inmoeten herkennen. Maar de ene zal zich al meer herkennen in zo’n tekst dan de andere. Dat geldt toch voor elke organisatie en elke partij? Wij willen op de eerste plaats een beschaafd debat tussen conservatieven in plaats van te schelden. Er wordt vandaag te weinig gedebatteerd en vooral veel geruzied. En niemand leert daar iets van bij. Ik pleit voor positieve polarisering tussen verschillende meningen om daaruit bij te leren en tot een gemeenschappelijk inzicht te komen. Progressieven en rechts-populisten reduceren mensen tot bepaalde essentialistische kenmerken,meestal de extremen,of het nu moslims of Vlaams-nationalisten zijn. Maar er is diversiteit binnen élke groepen extremisme moet samen bestreden worden, waar het ook vandaan komt.’

Samenleven

Tot slot, waarom de naam Stupor Mundi?

‘Die is niet toevallig gekozen… Op de site kun je lezen waarom. We hebben nood aan een gematigder debatcultuur. Frederik II kan daartoe een inspirerend persoon zijn omdat hij nieuwsgierig was, veeltalig was en dus met een open blik en kritisch naar de wereld kon kijken, dan kun je de verschillen tussen meerdere culturen beoordelen, en leer je samen te leven met verschillende bevolkingsgroepen. Hij woonde in Sicilië, waar toen nog veel moslims en Joden woonden en met wie hij ook veel contact had. Net zoals ik Othman en andere moslims heb leren waarderen. Je kunt ook veel leren uit die verschillen, in plaats van de verschillen te accentueren. En dat willen we met onze denktank ook doen: leren uit de verschillen die in onze samenleving zijn gegroeid.’

Meer info: www.stupormundi.be