Tijd voor Vlaamse onafhankelijkheid?

‘De ideologische stroming van het Vlaams-nationalisme kan niet langer worden gestopt. Wellicht behalen de twee Vlaams-nationalistische partijen in 2024 de absolute meerderheid in het Vlaams parlement. Dan wordt het voortbestaan van België onzeker. Daarom is het goed nu al na te denken over de mogelijke gevolgen van deze aardverschuiving.’ Vanuit die overweging schreef Eric Faucompret, voormalig hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de UA, een Vives Briefing, Vlaanderen onafhankelijk? Enkele volkenrechtelijke bedenkingen. Een heel interessante en lezenswaardige samenvatting van de stand van zaken. De auteur verkent de principes van zo’n scheiding en wat daarover ter vinden is aan jurisprudentie.

Confederalisme als weg?

De Briefing is tevens interessant omdat Faucompret ook de positie van N-VA en Vlaams Belang belicht. Wat stellen ze voor? Is dat realistisch? De auteur is kritisch voor de confederalismepiste van de N-VA. Hij ziet die als een verborgen agenda voor onafhankelijkheid. ‘Het is een stap-voor-stap-strategie die duidelijk moet leiden naar onafhankelijkheid.’ (p. 9) Dat is nu net hét perceptieprobleem van het confederalismevoorstel van de N-VA. Franstaligen en unitaristen wantrouwen het daarom.

Faucompret gelooft niet in die strategie. Volgens hem gaat het tegen alle logica in om confederalisme als opstap naar onafhankelijkheid te zien. Onafhankelijke staten vormen eerst een confederatie, dan een federatie, niet omgekeerd.

Separatisme of onafhankelijkheid?

Als de professor emeritus het over Vlaams Belang heeft, neemt hij eerst een grote omweg. Die moet aantonen dat die partij het niet zo nauw neemt met het internationaal recht. Over de weg naar Vlaamse onafhankelijkheid van het VB schrijft hij (p. 9) ‘Vlaams Belang wil de weg van de geleidelijkheid niet bewandelen. Vlaams Belang streeft naar onafhankelijkheid, maar naar de volkenrechtelijke implicaties van zo’n eenzijdige secessie zal men tevergeefs zoeken.’

Het is jammer dat de professor de realiteit hier geweld aandoet. Gerolf Annemans heeft met De Ordelijke Opdeling van België (Uitgeverij Egmont, 2010) op 300 blz. geschreven wat Marc Faucompret hier op 13 pagina’s schrijft. En Annemans actualiseerde dat in 2016 met Quid Nunc? Vlaams Belang pleit niet voor een eenzijdige secessie. De waarheid heeft zo haar rechten, wat je voor de rest ook over Vlaams Belang mag denken.

Gij zult onderhandelen!

De weg die Faucompret- en dus ook Gerolf Annemans- voorstelt is die van de onderhandelde scheiding. De zogenaamde ‘dismembratio’. Dat wil zeggen dat de Belgische staat in onderlinge toestemming wordt ontbonden.

Het is ook de richting die Hendrik Vuye en Veerle Wouters aangeven in hun Grendelboek (Doorbraak, 2017, p. 178) ’In tegenstelling tot wat men vaak denkt, is het uitroepen van de onafhankelijkheid geen piste die maakt dat men niet meer zal moeten onderhandelen. Wel integendeel. Het voordeel van een onafhankelijkheidsverklaring is dat de onderhandelingen worden opgestart.’

En Brussel? En de Rand?

Die onderhandelingen worden niet makkelijk. Eric Faucompret ziet drie grote knelpunten: de afbakening van de grenzen (met inbegrip van het probleem Brussel), de rechten van minderheden en de verdeling van de staatsschuld.

Daarbij lijken de grenzen het grootste probleem. Zal België gesplitst worden op gewest- of gemeenschapsgrenzen? In twee, drie, of vier? Behoren de faciliteitengemeenten rond Brussel bij Vlaanderen, of door de uitzonderingen toch een beetje bij Brussel? Een internationale arbitrage zal zich daar mee moeten over buigen als de opvolgstaten internationaal erkend willen worden, schrijft Faucompret. En beide landen zullen akkoord moeten gaan.

Staatsschuld en minderheden

Ook over de verdeling van de staatsschuld zal onderhandeld moeten worden. Faucompret geeft de mogelijkheden en enkele recente voorbeelden bij splitsingen van staten. ‘Best zoekt men dus naar een aanvaardbare combinatie van verschillende variabelen zoals bevolkingsaantal, oppervlakte, oorsprong en draagkracht.’

Belangrijk voor Faucompret is dat Vlaanderen het Minderhedenverdrag zal moeten goedkeuren als het tot de internationale gemeenschap wil toetreden. Dat verdrag van de Raad van Europa wordt door Vlaamse politieke partijen tegengehouden. Zo willen ze vermijden dat Franstaligen in de rand zich op dat minderhedenverdrag beroepen om nog verregaandere privileges krijgen.

Maar blijft dat voorbehoud ook als België gesplitst is en de grenzen vastliggen? Trouwens, dat Minderhedenverdrag is verplicht om toe te treden, maar amper 19 van de 47 landen hebben het bekrachtigd.

2024

In een recente podcast waarschuwt prof. Bart Maddens (KUL) voor het mythologiseren van de — zoveelste — moeder aller verkiezingen in 2024. Die verkiezingen waarin de V-partijen samen een meerderheid moeten halen om echt verandering af te dwingen.

2024 is nog lang. En als die twee partijen echt iets willen doen met een mogelijke gezamenlijke overwinning en meerderheid, moeten ze dat nu voorbereiden.

Vlaamse Grondwet

Volgens Faucompret is de eerste stap naar onafhankelijkheid een Vlaamse grondwet. In mei 2012 kwam de regering-Peeters II (CD&V, N-VA en sp.a) met een Handvest voor Vlaanderen. Een soort van Vlaamse Grondwet, zonder die zo te noemen. Nog een detail ontbreekt, hij is niet goedgekeurd door het Vlaams Parlement. De Vlaamse Regering wou dat niet meerderheid tegen minderheid doen, maar de oppositie was niet betrokken bij het opstellen van de tekst… Vlaams Belang diende in 2015 een eigen tekst in.

Faucompret roept in zijn tekst de niet-V-partijen op om mee na te denken over een Vlaamse Grondwet. Niet iedereen staat daar wantrouwig tegenover. Ondanks hun grote weerstand tegen Vlaamse onafhankelijkheid. ‘Zij zouden echter moeten nadenken over hun eigen toekomst. Zoals staten hebben ook partijen niet het eeuwige leven, a fortiori wanneer bij splitsing de grote politieke families uit elkaar vallen. Een hergroepering van politieke krachten dringt zich dus op.’ (p. 12)

Soeverein

Met een Vlaamse grondwet kan Vlaanderen zich soeverein verklaren en de onderhandelingen starten. De weg naar Vlaamse onafhankelijkheid is dus nog lang. Maar we hebben nu tot zeker 2024 de tijd om die voor te bereiden.

De politieke partijen moeten dat werk niet afschuiven op de noodlijdende Vlaamse beweging. Zowel Vlaams Belang als N-VA beschikken over mensen én middelen genoeg om dat te doen. Inhoudelijke dossiers en wetsvoorstellen kunnen worden opgesteld. Er kan berekend worden wat de effecten zijn van de verdeling van de staatsschuld. Het kluwen van de grenzen rond Brussel kan uitgeklaard worden. Zo worden voorbereide onderhandelingsposities ingenomen.

Envoi

Beste N-VA, beste Vlaams Belang. De weg is bekend, de knelpunten ook. Niemand houdt u tegen om het nodige voorbereidende werk te doen. Tijd voor een Objectief V. Het logo bestaat al, nu de inhoud nog.

In 1994 schreven Peter De Roover en Jan Jambon het boekje Vlaanderen staat in Europa (Davidsfonds). Ze zetten daarmee het debat over Vlaamse onafhankelijkheid op de agenda. Grijpen ze 30 jaar later de kans om het af te maken?