Particratie wurgt de democratie

Hendrik Vuye en Veerle Wouters schreven recent Schone Schijn: een boek met als ondertitel ‘Particratie wurgt de democratie’ (uitgegeven bij Doorbraak). Dat is een stelling die tot nadenken aanzet. Podcastproducer David Geens had daarover een gesprek met oud-journalist Mark Deweerdt.

IJzeren wet

We leven in een representatieve democratie, we bepalen als volk het beleid, ook al doen we dat niet zelf. We kiezen mensen die ons vertegenwoordigen. In dat representatief systeem horen ook het zogenaamde ‘middenveld’ en belangengroepen, media, administratie, politieke partijen… Particratie ontstaat dan wanneer politiek partijen een te groot overwicht krijgen op de besluitvorming, wanneer politieke partijen met ander woorden te dominant worden.

Deweerdt haalt dan meteen de IJzeren Wet van de Duitse socioloog Robert Michels boven: wanneer je groeit van een kleine partij tot een massa-organisatie, dan evolueer je onvermijdelijk tot een oligarchie. Dat betekent dat een kleine groep beslist en bepalend is. Wat daarbij belangrijk wordt, volgens zowel Deweerdt als Vuye & Wouters, is een zo groot mogelijke democratie binnen de partij.

Dat is precies wat Vuye & Wouters aan de kaak stellen: dit stuitende gebrek aan democratie. Beslissingen worden binnen partijen genomen door de G4, de kerngroep, terwijl er meer geluisterd zou moeten worden naar de fracties, de burgemeesters, de partijleden… De besluitvorming moet een zo breed mogelijk draagvlak kennen.

Prikkelend leerboek

Vuye & Wouters houden een pleidooi voor onafhankelijke parlementsleden, die zonder partijdwang kunnen optreden. Dat model gaat terug tot de Belgische grondwet waarin sprake was van het parlementslid dat ‘de natie’ vertegenwoordigt. Ondertussen is de politiek echter zoveel complexer geworden: vergrijzing, klimaat, migratie, verkeer… Parlementsleden moeten hun mening kunnen ventileren binnen de partij, maar zich ook neerleggen bij de beslissing van de meerderheid.

In het eerste deel van het boek krijgt de lezer een overzicht van onze parlementaire democratie sinds het ontstaan van België: de opkomst van politieke partijen, de uitbreiding van het kiesstelsel en dies meer. Het is als het ware een leerboek over de politieke en parlementaire geschiedenis van dit land. Schone schijn  is volgens Mark Deweerdt een bijzonder lezenswaardig boek, heel leerrijk, met veel informatie. Een boek dat aanzet tot nadenken. Als men dit bij de lezer kan bereiken, is ongetwijfeld het doel van de auteurs bereikt.

U kan dit gesprek hier integraal beluisteren op Doorbraak-Radio