Politiek theater: basta la commedia?

Politiek wordt soms weggezet als slecht theater gespeeld door goede acteurs. Sociale media lopen over van parlementaire toneelstukjes. De vraag rijst of we dat slecht theater enigszins een halt kunnen toeroepen door bijvoorbeeld de verspreiding door politici van beelden uit het parlement te verbieden. Basta la commedia?

Sinds de introductie van de sociale media kunnen politici ongefilterd en rechtstreeks met hun politieke achterban communiceren. Hoewel de poortwachters van de geschreven en ongeschreven media nog altijd veel macht hebben, gebaseerd op hun trouwe kijkers- of lezersbasis, kunnen politici daarnaast en daarbovenop heel wat andere informatie verspreiden.

Toegegeven, dat is handig voor politici, niet in het minst voor oppositieleden die minder aandacht krijgen in de reguliere pers. Je kan nu eenmaal op sociale media je werk in het parlement in de verf zetten of een bepaald thema benadrukken dat je hoog op de politieke agenda wil plaatsen.

Interviews en politici op dreef

U kent het type filmpjes wel. Een politicus gaat de straat op en vraagt aan toevallige passanten wat ze vinden van de huurprijzen in Antwerpen. De passanten beamen toevallig allemaal het punt van de interviewende politicus dat huren in een grootstad toch best duur is.

De politicus stelt daarna een wonderoplossing voor, een marxistisch huurprijsplafond bijvoorbeeld, waarmee de passant enthousiast instemt. Gesterkt in de gedachte dat weldra iedereen voor 400 euro per maand een luxeflat zal kunnen huren met zicht op de Schelde, eindigt het ‘interview’.

Of nog. Een filmpje verschijnt waarin een parlementslid in de commissie sterk uithaalt naar de minister. Met veel grootspraak, een verheven stem en grote gebaren maakt het parlementslid een pertinent punt en lijkt hij zowaar de minister aan het wankelen te brengen. De waakhond van de democratie blaft en dreigt te bijten. ‘Krachtdadige oppositie’ heet dat dan.

Halve waarheden, hele leugens

Het probleem van dat soort filmpjes is natuurlijk dat het schijnbaar objectieve informatie betreft. Politici zijn immers niet gebonden door de journalistieke code, waardoor zij niet onafhankelijk moeten berichten en geen recht op wederhoor moeten bieden. Je leest dus partijdige boodschappen van politici, hetgeen de socialemediabubbel alleen maar versterkt.

Het gebeurt vaker en soms subtieler dan je denkt. V-Nieuws, een merk van Egmont, verpakt nieuws schijnbaar objectief maar is een nieuwssite van Vlaams Belang. Jos D’Haese (PVDA) beweert dat De Lijn kapot wordt bespaard, maar vergeet de tabel toe te voegen die de stijgende investeringsbedragen in De Lijn aantoont, die in het parlement één minuut later door de bevoegde minister is getoond.

Remedies

Dat bepaald nieuws wordt verspreid of benadrukt, filmpjes worden gedeeld of de burger in de straat wordt bevraagd kan je moeilijk tegenhouden. Nog los van de vraag of zulke verboden wenselijk zijn. Een goede portie mediawijsheid, de reeds strenge regels rond politieke advertenties op sociale media, maar ook sterke en onafhankelijke nieuwsdiensten die betrouwbare informatie delen zijn alvast belangrijke handvatten bij gepolitiseerde straatinterviews.

Wat ik me wel afvraag is of beelden uit het parlement voor partijpolitieke doelen moeten kunnen worden gebruikt. Iedereen weet dat politici vaak hun punt net zo straf verwoorden om het op sociale media te kunnen delen met hun (door sponsoring bereikte) achterban. Je weet precies waar het TikTok-filmpje zal beginnen en waar het zal eindigen. Zou het debat niet veel beschaafder en constructiever kunnen worden als we dat externe showelement wegnemen?

Papieren verslag?

Moeten alle werkzaamheden in de parlementen worden gefilmd? Volstaat de vrije bezoekerstoegang, gecombineerd met een gedetailleerd schriftelijk verslag, niet om de parlementaire werkzaamheden na te gaan of op te volgen? Wat als de commissies niet langer op video worden opgenomen? Dient dat het algemeen belang?

Een andere mogelijkheid is om het knippen en plakken uit de parlementaire beelden niet langer toe te laten. Parlementsleden kunnen op sociale media schrijven over hun tussenkomst met daarbij een weblink naar de tussenkomst op de website van het parlement.

Het wordt dan makkelijker en aanlokkelijker voor de burger om ook de repliek van de minister te bekijken of de verantwoording van de minister te beluisteren. De burger heeft dan de kans om uit de artificiële filterbubbel te ontsnappen.

Nuance is niet sexy

Het zijn maar enkele voorstellen om het politiek theater enigszins een halt toe te roepen en ernst terug te brengen in een gepolariseerd discours. Waarheidsgetrouw berichten over politieke en/of parlementaire werkzaamheden komt iedereen ten goede.

Die nuance in het politieke debat is niet sexy, maar wel broodnodig. Basta la commedia? Laat dit minstens een aanzet zijn.