Liefde staat op het lijf geschreven

Roger Raveel was de eerste Vlaamse kunstenaar die een rijdend schilderij heeft gemaakt: een vierkantig bakje op twee fietswielen, beschilderd met de befaamde heldere groene, gele, rode kleuren, die op zijn palet lagen te blinken alsof zij alleen voor hem gemaakt zijn. Boven op het bakje ligt een spiegel die de wolken weerkaatst. De kunstenaar noemde het: Een karretje om de hemel te vervoeren.

Wij hebben er hem ooit glimlachend mee zien rijden. (Hij kon zo serieus glimlachen). Het publiek vond het geestig, alsof het een nieuwe vorm van cartoon was. Maar er zat meer in dat karretje. Zoals er méér zit in alle schijnbaar eenvoudige dingen die Raveel maakte. Hij schilderde geen hemel, hij ving hem gewoon op in zijn spiegel en liet hem mee leven in zijn kunst. Zoals hij geen gele kanarie schilderde, maar hem gewoon in een echte kooi op het doek liet zingen. Als hij dat wilde. (Kanarievogels kijken ook wel naar hun publiek).

Het karretje is zowat Raveels handelsmerk geweest. Hij heeft het ook enkele keren op doek geschilderd en dan zag je het in zijn tuintje staan, bij de beroemde muur van betonplaten. Was Raveel ook niet de eerste en de enige die poëzie kon maken van zowat de lelijkste omheiningen die in de Vlaamse hovingen te zien zijn? Dankzij hem zijn er betonplaten tot ons cultureel erfgoed gaan behoren! Dat is ook het geval voor de spiegels. Wie naar een werk van Raveel gaat kijken, riskeert zichzelf te zien.

De religie van het leven

Jo Gisekin, de sterke dichteres, herkende zich lang geleden al in dat werk. Zij was in Machelen aan de Leie dorpsgenoot van de kunstenaar en volgde zijn ontwikkeling van dichtbij. Zij groeide op met zijn kunst en heeft zich dan ook meer dan eens door mensen en dingen uit zijn wereld laten inspireren.

Een eerste resultaat stond te lezen in het boek dat twintig jaar geleden werd gewijd aan “de kapel van Raveel”, de voormalige garage aan de Leie waar de kunstenaar oude christelijke zinnebeelden op zijn eigen wijze  interpreteerde. Het profane krijgt daar als bij mirakel een geestelijke toon. Raveel noemde zijn werk  “De religie van het Leven”. Je moet er eens gaan kijken, maar let op, veel kans dat je daar begint te bidden!

Jo Gisekin was een van de poëten die er als het ware een veredelde, poëtische bijsluiter voor schreven. Haar gedichten van toen vinden wij nu terug, samen met een serie nieuwe verzen,  in haar jongste bundel : Een spiegel op uitkijk.  Een prachtig boek! Het heeft, om te beginnen, een mooie vorm gekregen. Zoals alle boeken van Gisekin. Want zij vindt dat gedichten recht hebben op een waardig leefmilieu. Gedichten zijn ook mensen ! Frederik Hulstaert, de vormgever, mocht  met reproducties van enkele geliefkoosde schilderijen werken.

De ondertitel luidt Gedichten bij werk van Roger Raveel. Het had ook omgekeerd gekund: Werken van Roger Raveel bij gedichten van Jo Gisekin. Zo goed zijn zij op mekaar afgestemd. Toch kunnen de gedichten ook zonder de prenten bestaan. De dichteres offert haar persoonlijkheid niet op aan de schilder. Zij schrijft, zei Kees Fens eens, met “een geladenheid die woorden vanzelf tot beelden maakt”. Zij kijkt in de spiegel van de dagelijkse werkelijkheid en geeft er een ziel en betekenis aan. Zoals de strijkster op een der bekendste schilderijen van Raveel : “Ze strijkt de dagelijksheid uit elke plooi”.

Mijn voorkeur gaat naar het schilderij en het gedicht “De omarming”. In een wit berglandschap, met een vermoeden van bos in de verte, legt een man in het donkerbruin van het verleden, zijn armen rond een vrouw in nagloeiend rood. Zijn hoofd verbergt het hare:  “Naamloos plooien ze in elkaar met de smaak van gisteren / toen de tijd hun stap afbrak. (…) Liefde staat op het lijf geschreven”.

(Jo Gisekin : Een spiegel op uitkijk. Gedichten bij werk van Roger Raveel.46 blz. Poëziecentrum, Gent, 2017)