Ruil Pinksteren niet voor het Suikerfeest

Nu de feestdagen voorbij zijn, moeten we het nog eens over feestdagen hebben.

Bij het begin van het nieuwe jaar had Mark Elchardus het in De Morgen nog eens over identiteit en diversiteit (‘Terugblikkend op wrange decembers‘, 07/01/2017):

‘Toegenomen diversiteit maakt het nodig onze nationale feestdagen kritisch te bekijken. Er zijn er nu 10 die voor iedereen gelden. Daarvan hebben niet minder dan 6 een uitgesproken christelijk karakter. Dat spreekt boekdelen over onze geschiedenis, maar spreekt nog ternauwernood tot de huidige samenleving. Laten we onze feestdagen in overeenstemming brengen met de feitelijke diversiteit. (…) Als we nu eens de wettelijke feestdagen over verschillende levensbeschouwingen verdelen. Op die manier eens per jaar elkaars feestdag delen en vieren’.

Het zou eenvoudig zijn om het idee van Elchardus af te breken. Weer een knieval voor het multiculturele misbaksel. De pijnlijke ontsporing van de weg-met-ons-mentaliteit. Typisch linkse symboolpolitiek. Maar het idee verdient consideratie. Onze maatschappij is grondig geëvolueerd. Passen andere feestdagen beter bij de Vlaamse samenleving van de 21ste eeuw? Moeten we naast het christendom ook andere religies eren met een dag collectief verlof? Of moeten we vaste vrije dagen vervangen door extra verlofdagen die iedereen onafhankelijk kan opnemen?

Wat het is

Een officiële feestdag vervult twee grote maatschappelijke functies. De eerste is die van een collectief rustpunt. Op onze tien officiële feestdagen valt het openbare leven zo goed als stil. Werknemers hebben vrij, maar ook scholen sluiten, zelfstandigen houden hun winkel dicht en openbare ambten staken hun dienstverlening. Je kan plannen maken met vrienden of familie, want iedereen heeft toch verlof. Het gemeenschappelijke aspect maakt wijkfeesten en barbecues mogelijk. Officiële feestdagen zijn bonuszondagen en ankerpunten voor het sociale leven.

Officiële feestdagen moeten dus gemeenschappelijk blijven. Je kan ze niet gewoon vervangen door extra verlofdagen, die iedereen naar eigen goeddunken en vermogen kan opnemen. Dat zou betekenen dat openbare diensten behalve op zondag nooit eens gewoon kunnen sluiten. Leerlingen, scholieren en studenten krijgen tien extra lesdagen aangesmeerd. Hardwerkende zelfstandigen verliezen tien rustpunten in hun sowieso al overvolle kalender. Het sociale leven verliest tien betrouwbare ankerpunten. Er gaat veel gemeenschapsgevoel verloren.

Misschien kan je wel opteren voor ándere gemeenschappelijke verlofdagen. De tweede belangrijke maatschappelijke functie van een officiële feestdag is herdenking. Feestdagen dienen ook om stil te staan bij de pijlers van onze collectieve identiteit. We hebben veel christelijk geïnspireerde feestdagen, omdat het christendom stevig ingebakken zit in ons maatschappelijk DNA. Maar onze cultuur heeft vele bronnen – en het christendom krijgt nu wel een groot deel van de kalender toebedeeld (zeker als je ook de vrije zondagen in aanmerking neemt).

Wat het kan worden

Een paar christelijke feestdagen moeten zeker behouden blijven. Het christelijke erfgoed zal nu eenmaal altijd deel uitmaken van onze Europese cultuur (daar verandert de recente secularisering niets aan). Verschillende feesten zijn ook deel van ons mentaal meubilair. Kerstmis en Pasen zijn in heel Vlaanderen de aanleiding voor familiefeesten. Op Allerheiligen herdenken ook atheïstische families gestorven geliefden. Maar Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart, Pinksteren en Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart kunnen misschien in de toekomst op de schop.

Nieuwe officiële feestdagen liggen voor het rapen. Je kan Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart inruilen voor een Europese feestdag. 9 mei, de verjaardag van de Schumanverklaring, zou een officiële feestdag kunnen worden die de Europese samenwerking centraal stelt. Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart zou vervangen kunnen worden door een feestdag in september, die de herinnering aan de Bevrijding in 1944 in leven houdt. En waarom zoeken we voor Pinksteren geen alternatief dat bijvoorbeeld de publicatie van een belangrijk werk uit de Verlichting als basis neemt?

Officiële feestdagen schrappen en vervangen mag geen taboe zijn. Maar religieuze (christelijke) feestdagen vervangen door andere religieuze (bv. islamitische) feestdagen is gewoon dom. We zijn geseculariseerd en hebben nood aan minder religieuze en meer seculiere officiele feestdagen. Nieuwe officiële feestdagen draaien best rond dingen die ons verbinden, zoals het Europese project, de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog of de Verlichting. Zo kunnen we feestdagen ook gebruiken om regelmatig te reflecteren over de sokkel van onze samenleving.

Oh ja: nieuwjaarsdag, 11 november en het Feest van de Arbeid kunnen gewoon blijven bestaan als vrije dagen. En ook de nationale feestdag moet een officiële verlofdag zijn. Al mag dat in de toekomst een beetje vroeger in juli georganiseerd worden.

Foto: (c) Reporters