In België lopen de zaken niet

In een normaal land zijn er nu verkiezingen. Deze crisis toont dat het Belgische systeem rammelt. Het moet altijd verder uitgerekt worden om de schijn te wekken dat het werkt. Hoe lang nog zal goed en efficiënt bestuur opgeofferd worden aan het voortbestaan van België as we know it?

Lopende zaken

De situatie is onvoorstelbaar. De regering is gevallen, maar nieuwe verkiezingen komen er niet. Bijna unisono klinkt het vóór en bij de val van Michel (I of Ia of II): ‘Vervroegde verkiezingen zijn geen goed idee, iedereen weet dat er geen nieuwe regering zal komen voor 26 mei (de deelstaatverkiezingen)’. Dat is ook wat de meeste partijvoorzitters zullen zeggen aan de koning. Die houdt, als handpop van de regering, dat ontslag dan in beraad tot Sint Juttemis. België kan wereldkampioen worden in het uitstellen van verkiezingen zonder reden. Een dans, geleid door ministers en met de koning, een relict uit het Ancien Regime, als uithangbord.

Ondertussen gaat de regering in lopende zaken. Zo dwalen we alweer een stap verder af van het democratisch fatsoen, ter meerdere eer en glorie van het koninkrijk België. Awel merci.

Samenvallende verkiezingen

Met de zesde staatshervorming klonk het nog dat ‘samenvallende verkiezingen’ alle problemen zou oplossen. Nu blijkt dat die samenvallende verkiezing een soort gijzeling zijn. De zoveelste poging om het Belgisch systeem te redden die uitdraait op een debacle. Therapeutische hardnekkigheid is het. Ook met samenvallende verkiezingen is België niet één democratische ruimte. De verschillen worden enkel duidelijker.

Een federalisme met 2, zoals vandaag in België, zorgt ervoor dat het conflict in het systeem ingebakken zit. Als er conflicten zijn, is dat altijd met dezelfde protagonisten. Met daarbovenop de scheeftrekking dat één ‘entiteit’ bijna 60% van de inwoners vertegenwoordigt en een nog groter deel van de economie. En als extraatje zijn er twee publieke opinies die amper met elkaar contact hebben, twee werelden die qua politieke keuzes altijd maar verder uit elkaar drijven.

Staatsgevaarlijk

De recente geschiedenis toont hoe het Belgische model wringt, ondanks de voluntaristische aanpassingen. Als er verkiezingen zijn én ze vallen samen, dan lukt het ook niet. Ooit noemde Herman van Rompuy een regering zonder meerderheid in Vlaanderen ‘staatsgevaarlijk’. Maar ze kwam er al sneller dan hij zelf voor mogelijk hield, met steun van zijn eigen partij en hemzelf. Nadat de N-VA haar steun opzegde aan de regering Leterme I in september 2008. De volgende regeringen, geleid door Van Rompuy en opnieuw Leterme, hadden geen meerderheid aan Vlaamse kant. Zelfs staatsgevaarlijk gedrag went.

De regering Di Rupo ging door op de ingeslagen weg en regeerde dan ook maar zonder meerderheid aan Vlaamse kant. Daarover morren was voor ‘kaakslagflaminganten’, wij, ruimdenkende kosmopolitische Vlaamse Belgen, stonden daar boven.

Bij het aantreden van Michel I in oktober 2014 werden de rollen omgedraaid. Deze keer was er geen meerderheid aan Franstalige kant. Er was maar één Franstalige partij in de coalitie, de MR. Dat experiment dreigt voor de MR electoraal faliekant af te lopen. Het was ook de hele legislatuur een item bij onze Franstalige medeburgers.

Wie dat wil, kan dus al 10 jaar zien dat een regering maken in België met een meerderheid in de beide delen van deze dubbeldemocratie zo goed als onmogelijk geworden is. Het ondenkbare en staatsgevaarlijke werd eerst mogelijk en daarna de regel. Een poging om het Belgische systeem nog verder op te rekken door een regering met een minderheid in allebei de taalgroepen, was dan weer te hoog gegrepen, gelukkig.

Regeren

Karel De Gucht noemde de Belgische regering ooit een ‘permanente diplomatiek conferentie’. Dat is te zien aan het beleid. Belgische regeringen zijn compromisregeringen met te veel partijen uit te veel democratieën. Een duidelijk beleid uitzetten wordt dan moeilijk. Het is altijd te veel en te weinig tegelijk en in de praktijk verschilt een centrum-rechts beleid niet echt veel van een centrum-links. Een regering zonder de PS bleek geen staatshervorming.

Tot mei 2019 gaat de Belgische federale politiek on hold. De regering in lopende zaken moet verbergen dat de zaken niet lopen. Je mag hopen dat er nog wat parlementaire initiatieven genomen worden, maar de kans lijkt klein. Net zoals de kans op een aanpassing van de Grondwet, geen partij die dat de N-VA nog gunt. Maar ach, in België is de Grondwet toch maar een vodje papier.