Selmayrgate: het einde van Juncker?

Martin Selmayr is een naam die U waarschijnlijk weinig zegt. Tot enkele weken geleden was deze Duitse jurist en academicus de kabinetschef van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Eind februari werd hij benoemd tot secretaris-generaal (SG) van de Europese Commissie. Als hoogste ambtenaar in het Berlaymontgebouw staat hij nu aan het hoofd van 30.000 eurocraten. Selmayrs benoeming doet veel wenkbrauwen fronsen, en brengt de Commissie in verlegenheid en misschien zelfs tot aftreden.

Het was een journalist van de Franse krant Libération, Jean Quatremer, die de onthulling aan het licht bracht. Selmayrs benoeming als ‘SG’ werd op een drafje goedgekeurd, terwijl de procedure voor de belangrijkste post onder de eurocraten normaal maanden in beslag neemt. Tijdens de commissievergadering van 21 februari werd de Duitser eerst benoemd tot adjunct-secretaris-generaal, om één minuut later door te schuiven naar de post van secretaris-generaal, nadat de Nederlander Alexander Italianer onverwacht zijn vertrek aankondigde. Volgens Libération zou Selmayr de Commissie hebben gepaaid door aan iedere uittredende commissaris een chique wachtgeldregeling aan te bieden, een kantoor in Brussel, een auto met chauffeur en twee assistenten. Saillant detail: de enige tegenkandidaat, Clara Martinez, is adjunct-kabinetschef op het kabinet van Juncker, en trok haar kandidatuur terug net voor het sluiten van de vacature. Een schijn-kandidaat dus. Volgens de Commissiewoordvoerder werden de regels ‘religieus’ gevolgd, maar deze uitspraak lokte verontwaardiging en protest uit bij het aanwezige eurojournaille, dat op doordeweekse persbriefings eerder in slaap lijkt te zijn gedommeld.

Op zijn eerste werkdag vouwde Selmay al meteen zijn plan uit om de juridische dienst van de Europese Commissie – die de wetgevende initiatieven van de Commissie moet toetsen aan de Europese verdragen — rechtstreeks onder zijn gezag te plaatsen. In feite komt dit op hetzelfde neer als wanneer premier Michel zijn kabinetschef benoemt tot hoogste ambtenaar, en daarna ook nog eens de Raad van State onder diens gezag laat plaatsen. En hij liet ook zijn bureau verplaatsen, net naast dat van de Commissievoorzitter. Symbolisch kan dat alvast tellen.

Pitbull van de Berlaymont

Selmayr mag dan voor het grote publiek een totaal onbekende zijn, in de wandelgangen van het Berlaymontgebouw lokt zijn naam zowel ontzag als afschuw uit. Ontzag, omdat hij hyperintelligent is, de touwtjes in handen heeft bij de Europese Commissie en ervoor zorgt dat de volstrekt disfunctionele Juncker de Commissie niet te veel in verlegenheid wordt gebracht, wat wel eens gebeurt na enkele glazen betere Pomerol. Maar ook afschuw, omdat geen methode hem te vreemd is om zijn doel te bereiken. Ook niet als hij van de betreden paden moet afwijken. Als overtuigd Eurofederalist reed hij regelmatig tegen de kar van de lidstaten. De ‘pitbull van de Berlaymont” schuwt de camera’s en werkt het liefst in de luwte, maar hij volgt minutieus élk persartikel en elke journalist op die op de dagelijkse persbriefing verschijnt.

In Nederland zorgt de benoeming van Selmayr voor heel wat verontwaardiging. CDA-buitenlandwoordvoerder Pieter Omtzigt wil alvast duidelijkheid over de benoeming. In eigen land reageerde ook N-VA-EU-parlementslid Sander Loones al heel afkeurend op deze parachutage aan de top van de Commissie. Belgische EU-Commissaris Marianne Thyssen zegt dat ze wat ‘verrast’ was door de benoeming, maar blijft pal achter Junckers man staan. In een college waar alle beslissingen gezamenlijk genomen moeten worden, is ‘verrast’ wel een zeer slechte woordkeuze. In het beste geval was Marianne Thyssen onvoorbereid, in het slechtste geval medeplichtig.

Rampzalige Commissie

De impact van ‘Selmayrgate’ zou wel eens groter kunnen zijn dan Juncker en co aanvankelijk ingeschat hebben. De verontwaardiging bij journalisten en de publieke opinie is groot. Door zijn hypocriete aanpak van de Catalaanse crisis heeft de Commissie-Juncker alle geloofwaardigheid kwijtgespeeld als verdediger van de rechtsstaat en de democratie. De vaudeville rond Martin Selmayr maakt dat Europa nu ook alle adelbrieven kwijt is op gebied van goed en transparant bestuur. Jean-Claude Juncker gaat niet meer voor een nieuwe ambtstermijn en hoopt nu nog enkele maanden uit te bollen. We mogen hopen dat dit hem niet wordt gegund, en dat dit het vroegtijdige einde betekent van de Commissie-Juncker, die waarschijnlijk de geschiedenis zal ingaan als de rampzaligste Commissie ooit. Als Europa nog een greintje geloofwaardigheid wil overhouden, trekt het hier de lijn.