Stedelijk netwerk voor de Vlaamse Ardennen

Als Vlaanderen het fusieverhaal doorzet, kan het zijn dat Ronse nog meer geïsoleerd komt te liggen. Vandaar roept Ontgrendel Ronse de lokale besturen uit de Vlaamse Ardennen en Ronse in het bijzonder op om niet bij de pakken te blijven zitten en een voortrekkersrol te vervullen voor een verregaande samenwerking. Dat moet op termijn uitmonden in een stedelijk netwerk. Op die manier kunnen we optimaal gebruik maken van de schaalvoordelen en bovendien onze onderhandelingspositie ten aanzien van Vlaanderen versterken.

Op naar grotere gemeenten

Heel wat Vlaamse gemeenten zijn te klein. In Vlaanderen bestaat al langer de ambitie om het gemiddelde inwonersaantal te verhogen. Het gemiddeld aantal inwoners per gemeente in Vlaanderen is 20.000. Een zeventigtal gemeenten heeft minder dan 10.000 inwoners. Vaak wordt geopperd om te evolueren naar gemeenten van 30.000 inwoners.

Schaalvergroting gaat samen met tal van schaalvoordelen. Het geeft de lokale besturen meer slagkracht om beleid te voeren, de dienstverlening professioneler te maken, kostenefficiënter te werken en de alsmaar toenemende uitdagingen aan te pakken. Kleine gemeenten hebben doorgaans niet de middelen om alle voorzieningen te realiseren. Denken we maar aan de discussie omtrent de bouw van een zwembad, sporthal of cultureel centrum. Dat zijn enorme investeringen die een kleine gemeente moeilijk tot onmogelijk kan dragen.

De nieuwe Vlaamse regering zal hoogstwaarschijnlijk een verdere impuls geven aan een fusie van de gemeenten. Waar de ontslagnemende Vlaamse regering onder minister-president Geert Bourgeois welwillende gemeenten een wortel voorhield van 500 euro schuldafbouw per inwoner, zou men nu de weigerachtige gemeenten afstraffen. Daarvoor zijn verschillende pistes mogelijk, bijvoorbeeld via het afromen van het Gemeentefonds of het verhogen van drempels voor het toekennen van subsidies.

Fusie is niet steeds een mirakeloplossing

Over de fusie van de Vlaamse gemeenten zijn de meningen verdeeld. Wie de centen telt, ziet de schaalvoordelen en de efficiëntiewinsten. Er zijn ook bezwaren. Een fusie is niet voor iedere gemeente zaligmakend of een mirakeloplossing. Voorbeelden uit het buitenland, zoals Nederland, tonen aan dat de voorziene besparingen niet worden gehaald. Kleine, goed functionerende en welstellende gemeenten zien een dreiging van een verdere verstedelijking en de teloorgang van hun specifieke karakter. Vooral als die worden opgeslorpt door grote naburige steden met een schuldenlast. Wie staat er te springen om de eigen voorbeeldige boekhouding te zien verwateren in een deficit of de stabiele politieke meerderheid te zien opgaan in een totaal andere constellatie? Trouwens, het inwonersaantal is niet doorslaggevend voor de financiële toestand van een gemeente. Het gevoerde beleid, de visie van de bestuurders, de socio-economische samenstelling van de bevolking en de toekomstige uitdagingen zijn meer bepalend.

Kader scheppen

Het van bovenaf opleggen van een fusie kan leiden tot weerstand. Elke hervorming staat of valt met het maatschappelijk draagvlak. Er moet van onderuit worden gewerkt met afdoende inspraak van de bevolking. Waarom zou Vlaanderen de bal niet meer in het kamp van de lokale besturen leggen? Kunnen de lokale besturen niet ook zelf nadenken over de meest passende structuren? Laat Vlaanderen vooral een kader uitwerken waarbinnen de gemeenten verder aan de slag kunnen. Leg de lokale besturen een doelstelling op en geef hen de vrijheid om dat in te vullen.

Fusie zonder afschaffing faciliteiten isoleert Ronse

Taalfaciliteitengemeenten zijn bovendien uitgesloten van een fusie. Zolang de taalfaciliteiten bestaan, zal Ronse dus uitgesloten blijven van een fusie. Met een verplichte fusie dreigt Ronse uit de boot te vallen en nog meer geïsoleerd te geraken. De vraag is of Vlaanderen zal wachten op de federale overheid om de taalfaciliteiten ongedaan te maken om daarna de fusieplannen te ontvouwen? Indien niet, dan dreigt een verder isolement voor Ronse. Dat is nefast voor onze stad.

Vlaamse Ardennen tot stedelijk netwerk

Ontgrendel Ronse roept op om niet af te wachten, maar vanuit de Vlaamse Ardennen zelf het initiatief te nemen en out-of-the-box te denken. Ronse moet samen met de lokale besturen uit de Vlaamse Ardennen mee het voortouw nemen voor een verregaande samenwerking. Dat moet op termijn uitmonden in een stedelijk netwerk. Het verregaande samenwerkingsakkoord dat onlangs tussen de dertien Zuid-West-Vlaamse gemeenten[1] (inclusief de faciliteitengemeente Spiere-Helkijn) werd gesloten, kan een inspirerend voorbeeld zijn. Het toont bovendien aan dat de taalfaciliteiten geen hinderpaal zijn voor een dergelijke samenwerking.

Steden en gemeenten werken vandaag ook al nauw samen. Dat zien we met de tal van Intergemeentelijke Samenwerkingsverbanden (de zogenaamde intercommunales). Die zijn vandaag vaak geëvolueerd tot een kluwen van ondoorzichtige besluitvorming. De stad Ronse maakt bijvoorbeeld deel uit van zeven Intergemeentelijke Samenwerkingsverbanden en meer dan 25 vzw’s en verenigingen elk met een eigen werking en beslissingsorganen. In de Vlaamse Ardennen zijn er vier politiezones. Merk op dat Ronse nog steeds een politiezone op zich is. Dat is anders voor de brandweer. Ronse maakt sinds de fusie deel uit van de Hulpverleningszone Vlaamse Ardennen bestaande uit twaalf gemeenten.

Een stedelijk netwerk kan deze ingewikkelde samenwerkingsvormen vereenvoudigen, transparanter maken en beter op elkaar afstemmen. Dat zal de bestuurskracht versterken.

Unieke en sterke positie

In het stedelijk netwerk voor de Vlaamse Ardennen wordt een gemeenschappelijke strategie uitgewerkt om de regionale uitdagingen samen aan te pakken. Dat kan op verschillende domeinen, bijvoorbeeld de uitbouw van de mobiliteit en het afstemmen van infrastructuurwerken, het stimuleren en ondersteunen van ondernemingen en lokaliseren van bedrijven, het stimuleren van de kleinhandel en versterken van de kernen, het promoten van de regio en het aanmoedigen van het toerisme, de verbeterde aanpak van de klimaatuitdagingen en de strijd tegen armoede…

Een stedelijk netwerk kan een proeftuin zijn om te experimenteren met een nieuwe vorm van bestuurlijke samenwerking. Het kan de schaalvoordelen en professionalisering van een gemeentefusie combineren met het respecteren van de unieke eigenheid en de identiteit van de lokale besturen. Het geeft de Vlaamse Ardennen bovendien een unieke positie in Vlaanderen. Door de krachten te bundelen kunnen we maximaal de vruchten plukken van een doorgedreven en diepgaande samenwerking en staan we sterker in de onderhandelingen met Vlaanderen.

_____

[1] Anzegem, Avelgem, Deerlijk, Harelbeke, Kortrijk, Kuurne, Lendelede, Menen, Spiere-Helkijn, Waregem, Wervik, Wevelgem en Zwevegem.