Stemrecht voor senioren afschaffen?

In Het Laatste Nieuws van zaterdag 25 juni roept editorialist Jan Seghers op om het stemrecht voor senioren af te schaffen of te beperken. Hij geeft onmiddellijk toe dat zijn voorstel misschien wat moeilijk ligt in een democratie, maar ‘of het landsbelang hiermee (met het stemrecht voor senioren dus, nvdr) gediend is?’. Santé!

Seghers doet zijn uitspraak naar aanleiding van het Brexit-referendum. Uit een peiling zou blijken dat 61% van de vijfenzestigplussers voor een brexit hebben gestemd, terwijl de jonge generatie tegen een brexit was. In de groep tussen 18 en 24 jaar zou 75% van de Britten in de EU willen blijven, in de groep tussen 25 en 49 jaar nog 56%. Toch is het een Brexit geworden. 

Voor Seghers bestaat de oudere generatie uit egoïsten die de toekomstplannen van de jongeren hebben gedwarsboomd. De vijftigplussers hechten zich volgens hem aan een verleden dat definitief voorbij is. Ook de Belgische vijftigplussers zijn volgens hem overigens egoïsten. Ze  klampen zich vast aan ‘steriele rechten’ en schaden zo de toekomst van de jongeren. Daarom wil Seghers het algemeen enkelvoudig stemrecht in vraag stellen, zeker voor oudere mensen en zeker in dossiers die ‘over de toekomst’ gaan en zijn dat niet àlle dossiers? Letterlijk staat er: ‘Het roept de vraag op of een referendum over de toekomst überhaupt beslist mag worden door zich wie zich krampachtig en nostalgisch vastklampt aan het verleden, desnoods tegen beter weten in’. Hij krabbelt onmiddellijk wel een klein beetje terug: ‘Toegegeven, wie het principe van “one man one vote” in twijfel trekt, waagt zich op een gevaarlijke hellend vlak, maar of het landsbelang hier objectief mee gediend is?’

Grote inzichten zijn dat. En nog wel van de grootste krant van België. Maar ze roepen enkele problemen op:

1. Of ouderen totaal anders gestemd hebben dan jongeren weten we alleen op basis van een beperkte peiling. Het is dus geen vaststaand feit. En over de uitkomst van het brexitreferendum zelf zaten álle peilingen er naast. Dus kan ook deze peiling er naast zitten.

2. Maar zelfs als de peilingen juist zijn, dan nog gaat Seghers’ redenering niet op. Waarom oudere mensen in zo’n grote mate pro-brexit gestemd hebben is niet geweten. Of dat uit egoïsme, domheid, ongeïnformeerdheid of nostalgie naar het verleden is: we weten het niet. Misschien zijn er zelfs nog andere redenen, misschien zijn er zelfs altruïstische of positieve redenen. Stel je voor! Seghers heeft dat laatste niet overwogen.

3. Er is ook geen bewijs dat oudere mensen slechter geïnformeerd zouden zijn over de gevolgen van een brexit dan jongere. Men kan net zo goed vermoeden dat de oudere generatie meer ervaring heeft in het doorprikken van politieke praatjes omdat ze al veel meer bedrogen is dan de jongere, die misschien idealistischer is, maar ook naïever en in ieder geval minder ervaren dan de oudere.

4. Maar vooral: er is geen enkele reden waarom de oudere generatie niet voor haar belangen mag opkomen. Mag je na een bepaalde leeftijd je belangen niet meer verdedigen omdat je zo misschien de belangen van de jongeren kan schaden? Waarom zou dat niet mogen en het omgekeerde wel? Want de jongere generatie zou dan wel mogen stemmen over dingen die de oudere generatie kunnen schaden. Is dit de visie van de grootste krant van België? Het is een schrijnende vorm van age-isme, discriminatie op grond van leeftijd.

5. En zelfs als de oudere generatie slaafs de jongere had moeten volgen: hoe had zij moeten weten hoe de jongere generatie zou stemmen? De stemming is immers geheim. 

6. Het is ook helemaal niet geweten of een brexit zo erg in het nadeel van de jongere generatie is als wordt beweerd. Wat de precieze gevolgen van de brexit op middellange termijn zijn is vooralsnog niet bekend, ook niet hoeveel jobs hierdoor verloren zouden gaan. Men focust altijd op die tienduizenden banen van traders en bankiers die zouden verdwijnen in de City, maar er komen voor de Britten misschien duizenden banen bij die nu nog naar Roemenen en Bulgaren gaan. We weten dit allemaal nog niet. Misschien ligt de EU binnen twintig jaar wel op de vuilnisbelt van de geschiedenis, net zoals de Sovjet-Unie.

Het standpunt van Seghers is ingegeven door een blind geloof dat de Brexit een economische, politieke en sociale ramp is voor het Verenigd Koninkrijk en dat is vooralsnog een geloof. De beschuldiging dat oudere mensen ‘egoïsten’ zijn die de ’toekomst van de jongeren op het spel zetten’, is niet bewezen. Het is een stigmatiserende veralgemening, die niet strookt met de journalistieke deontologie. Over moslims zou Het Laatste Nieuws overigens nooit iets soortgelijks durven neerschrijven. Laat staan dat Het Laatste Nieuws hieraan conclusies met betrekking tot het stemrecht voor moslims zou koppelen. Dat zou nogal wat politiek gekakel veroorzaken. Nu blijft het oorverdovend stil.

7. Dat Seghers dan even in één zinnetje ook de Belgische oudere generatie, die niets met de Brexit te maken  heeft, van egoïsme beschuldigt omdat ze verworven rechten verdedigt, is een brug te ver. Het is tekenend voor de sfeer van discriminatie waarin oudere mensen zijn terecht gekomen. Niemand neemt het nog voor hen op, in de politiek zijn er een paar vrijblijvende steunbetuigingen uit sommige partijen (vooral de sp.a), maar daar blijft het bij. Terwijl de senioren een steeds grotere groep kiezers zijn. Maar dat kiesrecht moet hun dus worden afgenomen??

Persoonlijk vind ik het positief dat senioren voor hun belangen opkomen. Mogen de Belgische gepensioneerden uit de privésector niet protesteren tegen hun lage pensioentjes, de laagste van alle Oesolanden terwijl ze 56% van hun loon hebben afgedragen aan de staat? Mag er geen protest zijn tegen het feit dat er bijna 1900 hulpverleners tekort zijn in de rusthuizen, waar men soms maar 4 euro per dag besteedt aan eten? Is het normaal dat de regering hier niets voor doet en de pers – op De Tijd na – hier amper aandacht voor heeft.

8. Het standpunt van Seghers is dus onjuist en stigmatiserend. Het kadert echter in een reeks antidemocratische reacties van de elites die het brexitreferendum hebben verloren. De stemmen tegen referenda swingen de pan uit, soms uit de mond van mensen die referenda vurig hebben verdedigd als het resultaat in hun voordeel was. Bijvoorbeeld bij het referendum over de Lange Wapperbrug. De meeste argumenten tegen referenda zijn al eerder weerlegd. Van een ondemocratisch orgaan als de EU kan je natuurlijk niet veel anders verwachten dan tendentieuze kritieken om de eigen afbrokkelende machtspositie te behouden, maar de pers had zich in dit debat wel iets beter geïnformeerd en iets kritischer kunnen opstellen.