Toekomst Vlaanderen: meer dan juridisch steekspel

Onder de veelbelovende titel “Vlaanderen: Quo vadis” kijkt Prof Eric Faucompret (UA) naar de mogelijke opties voor Vlaanderen. De tekst (maandblad Doorbraak) is gebaseerd op een VIVES-studie. Faucompret weerhoudt drie opties: Art 35 invullen, confederalisme of onafhankelijkheid. Zijn conclusies zijn eenvoudig: Art 35 kan niet want de Franstaligen zijn niet akkoord. Confederalisme is weinig realistisch. Waarom zou een onafhankelijk Vlaanderen nog samenwerken met Wallonië? Daarom is een onderhandelde onafhankelijkheid (dismembratio) de meest realistische optie. In een vorige studie (sep 2011) stelt Faucompret vast dat de (sociaal-economische) situatie in België veel gelijkenissen vertoont (inclusief transfers) met deze van Tsjecho-Slowakije voor de splitsing. Nu stellen beide landen het goed en is de groei in Slowakije groter dan in Tsjechië. Wij kunnen daar lessen uit leren, schreef hij. Eens anders lezen.

Dat Grondwetsartikel 35 slechts een schijnoplossing is omdat de Franstaligen het niet willen, is geen goed argument, tenzij men uitgaat van de onwrikbare evidentie inzake de politieke blokkeringsmogelijkheden van de Franstalige gemeenschap. Maar dan rest er geen enkele optie meer voor Vlaanderen. Is de afschaffing van deze blokkering, of anders gezegd ervoor te zorgen dat deze blokkering zonder voorwerp wordt door de splitsing van de beleidsdomeinen, net niet het verhaal van CD&V, N-VA en de linkse Vlaamse krachten? Mag ik hier aan toevoegen dat met de invulling van Art 35 de optie blijft bestaan om bepaalde beleidsdomeinen niet te splitsen, maar deze opdeling wel komaf maakt met de versnippering van de bevoegdheden inherent aan het actuele federale systeem. Het grootste verschil zit hem in de onderhandelingspositie van Vlaanderen: nu worden de Franstaligen vragende partij en kan Vlaanderen zijn voorwaarden stellen. Maar deze optie stelt (vooral) voor CD&V een joekel van een probleem. Namelijk dat CD&V ervoor moet zorgen dat dit artikel vatbaar wordt verklaard voor een grondwetswijziging. Zoniet betekent het dat CD&V als een Belgicistische CD&B partij naar de verkiezingen moet gaan. Totaal ongeloofwaardig, omdat het betekent dat CD&B voor de verkiezingen reeds beslist heeft om na de verkiezingen opnieuw in een regering te stappen met de PS. Verkiezingen die ongetwijfeld communautair zullen gekleurd zijn en ook cruciaal zijn voor Kris Peeters en het Vlaamsdenkende electoraat van CD&V. Dat een ontmaskerd CD&B in Vlaanderen nog veel stemmen zal kunnen ronselen voor de Franstalige versie van dit België is hoogst twijfelachtig.

Onafhankelijkheid veronderstelt (maar is niet noodzakelijk zoals bleek uit de splitsing van Tsjecho-Slowakije) een maatschappelijk draagvlak, maar vooral de noodzaak aan een onderhandelde scheiding en dat lijkt mij bijzonder gevaarlijk. Immers, Vlaanderen vertrekt bij dergelijke onderhandelingen niet als gelijke, maar als bedelaar. De Franstaligen zullen deze situatie zonder de minste twijfel misbruiken om een onaanvaardbare prijs te eisen. Net dat is de mantra van de Belgicisten, die het normaal vinden dat Vlaanderen een (te hoge) prijs moet betalen en dus beter gedwee het federaal carcan moet blijven ondergaan. Wat die prijs zal zijn weten we ondertussen al: een onrechtvaardig groot deel van de staatsschuld, het verlies van Brussel inclusief een territoriale link met Wallonië en wellicht een overgangsperiode waarin ze Vlaanderen nog maximaal zullen leegmelken. Tegen een achtergrond van dalende welvaart in gans Europa en ook in Vlaanderen, lijkt mij deze oplossing niet de meest voor de hand liggende.

Rest de optie confederalisme . Dat er over de betekenis van dit begrip zoveel geschreven wordt heeft naar mijn aanvoelen niets meer te maken met de behoefte om de Vlamingen te informeren, maar wel om via mediamanipulatie een Belgicistische mantra te dienen: Confederalisme staat gelijk met separatisme . Mocht dat zo zijn dan heeft Faucompret gelijk en heeft het geen zin om na onafhankelijk te zijn nadien nog samen te werken met de Franstalige gemeenschap in een “artificiële constructie”. Confederalisme betekent echter dat België als staat, waarvan ook Vlaanderen deel uitmaakt, blijft bestaan. En of de vrijwillige samenwerking nu vervat ligt in een internationaal verdrag tussen onafhankelijke staten of in de GW (Art 35) tussen autonome deelstaten mag dan voer zijn voor juristen, politiek volstaat het in 2014 dat de GW eindelijk is wat hij moet zijn: een vrijwillig contract dat niet langer kan gebruikt worden door één gemeenschap tegen een andere. Enkel een grondwet als emanatie van de vrijwillige samenwerking kan de basis zijn voor een doorstart van een België dat ook een meerwaarde biedt voor Vlaanderen. Overigens wil ik erop wijzen dat een confederaal systeem niet noodzakelijk instabiel is en onvermijdelijk moet leiden tot het opzeggen van elke vorm van samenwerking. Duitsland en Zwitserland zijn voorbeelden van confederaties die evolueerden naar een democratische (federale) samenwerking zonder grendels. Het is daarom zeer opmerkelijk dat deze positieve vooruitzichten door Belgicisten steevast worden genegeerd. Het zou maar eens kunnen zijn dat de weldenkende Vlamingen massaal hun gezond verstand volgen in plaats van de mantra van haar elite.

Quo vadis?

Vooruitdenkend, lijkt het mij vanzelfsprekend dat in de typisch Belgische context geen enkele Vlaamse partij naar de verkiezingen moet gaan met een voorstel van invulling van Art 35 of een uitgewerkt confederaal voorstel. Vanzelfsprekend zouden niet alleen de Franstaligen maar ook de Vlaamse B-partijen graag hebben dat N-VA met een uitgewerkt voorstel komt zodat ze het kunnen afschieten. Ze beseffen blijkbaar niet dat deze redenering alleen maar bewijst dat ze hun partijbelangen belangrijker achten dan de Vlaamse belangen. Staatsmanschap zonder accolades!

Mijn oproep naar VIVES en andere maatschappelijke denktanks is om een vragenlijst op te stellen die kunnen voorgelegd worden aan de bevolking. Bij voorbeeld, of men akkoord is om elke deelstaat te laten beslissen over zijn eigen beleid? Of het goed zou zijn dat er geen versnippering meer is van de beleidsbevoegdheden tussen het Belgisch en het Vlaams niveau? Of ze akkoord zijn met financiële transfers op voorwaarde dat deze transparant zijn en afhankelijk van het bereikte resultaat? Of ze akkoord gaan met de mogelijkheid dat Franstaligen via grendels en andere parlementaire procedures het land politiek kunnen blokkeren? Of ze vinden dat de taalfaciliteiten in de zes Vlaamse gemeenten aan de rand van Brussel slechts tijdelijk of eeuwigdurend moeten zijn? Het zijn geen vrijblijvende vragen want daarover gaat precies het Vlaams project, de inzet voor de verkiezingen van 2014. Mocht uit deze vragen blijken dat er een maatschappelijk draagvlak bestaat, wordt het pleidooi voor de invulling van Art 35 of een confederaal verband ook maatschappelijk relevant. Het resultaat zou meer dan waarschijnlijk de B-partijen genezen van hun masochistisch Belgisch-nationalisme. Dan worden juridische uitspraken over Vlaanderens toekomst “Nebensache” en zouden de Vlaamse politici hun eigen kiezers opnieuw in de ogen kunnen kijken.