Vandaag 1582: waar komen de 1 april-grappen vandaan?

Wereldwijd is 1 april een vrolijk en verrassend gemeenschapsfeest. Op deze dag mag je anderen voor de gek houden.

Het nieuwe jaar begon tot 1582 telkens op 1 april. Maar in dat jaar besluit paus Gregorius XIII dat er een kalender (de gregoriaanse) moet komen die precies gelijkloopt met de zon. Vanaf dat moment begint het jaar op 1 januari.

Nu waren er veel mensen nogal eigenwijs ofwel wisten ze niet dat er een nieuwe datum voor Nieuwjaar was vastgesteld. Die bleven dus braaf feestvieren op 1 april. En dat was voor anderen een gedroomde aanleiding om die feestvierders voor de gek te houden.

De traditie om op 1 april grappen te maken bestaat niet alleen bij ons, maar komt op ongeveer dezelfde manier voor in grote delen van Europa, in Rusland, Amerika, Australië en Noord-Afrika. In Frankijk heet een aprilgrap een ‘poisson d’avril’. In Engelstalige landen kennen ze ‘April Fool’s Day’. De Duitsers spreken van ‘Narrentag’ en de Russen hebben het over ‘Dyen Doeraka’ (День Дурака), de ‘dag van de dommerik’.

In Vlaanderen heet een geslaagde 1 aprilgrap ‘een aprilvis’. En in Nederland hoor je op die dag het zinnetje ‘Eén april, kikker in je bil’. Wel waar is dat de watergeuzen op 1 april 1572 het havenstadje Den Briel veroverden op de Spanjaarden: ‘Op 1 april verloor Alva zijn bril’.

Over de herkomst van de ‘1 april-grappen’ zijn in de loop van de tijden verschillende hypothesen naar voren geschoven, maar geen van allen geeft een bevredigende verklaring. Wat wij hierboven vermelden is natuurlijk de uitzondering op die regel.