Vandaag 1772: Willem I van Oranje geboren, de eerste koning der herenigde Nederlanden

In Den Haag wordt op 24 augustus 1772 Willem I van Oranje geboren, eerste koning der herenigde Nederlanden. Hij studeert aan de Leidse universiteit en trouwt in 1791 met prinses Wilhelmina van Pruisen (1774-1837). Na de val van Napoleon Bonaparte wordt hij op 16 maart 1815 tot koning der Nederlanden gekroond.

In 1815 zijn gerecht en administratie in Vlaanderen ten gevolge van de lange Franse bezetting en annexatie (1795 tot1815) diepgaand verfranst. Willem I voert een hersteloperatie uit. De herinvoering van het Nederlands als officiële taal wordt stapsgewijs aangepakt. De wet van 1819 stelde de officiële eentaligheid in Vlaanderen in, vanaf 1823. Een ander luik van de operatie is de vernederlandsing van het onderwijs in Vlaanderen, te beginnen met het lager onderwijs. In het middelbaar onderwijs wordt de volledige vernederlandsing pas in 1828-1829 doorgevoerd. In tegenstelling tot het lager onderwijs wordt daar het vak Frans wel behouden. Alhoewel deze maatregelen ook voor Brussel gelden, worden ze daar in praktijk gedwarsboomd.

Willems beleid kan rekenen op steun van de Vlaamse bevolking, maar wordt onophoudelijk gesaboteerd door de gewezen collaborateurs uit de Franse bezettingsperiode. Parijs steunt deze tegenwerking waar het maar kan. Het zogenaamde ‘Monsterverbond’ tussen katholieken en liberalen keert zich tegen Willem. Toch willen de leidende kringen in onze gewesten in overgrote meerderheid het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden behouden (Els Witte). Franse agenten en ‘Belgische’ collaborateurs, goed vertrouwd met de jakobijnse methodes, manipuleren het volk. ‘Geweldentrepreneurs’ (id.) zorgden voor een ondemocratische gezagswissel.

Het ‘Gouvernement provisoire’ (1830) van de Belgische revolutionairen benoemt zichzelf, met Franse steun. Het krijgt nergens steun van de bevolking, behalve in Luik. De grote meerderheid van de burgemeesters weigert het te erkennen. Toch roept het de ‘onafhankelijkheid van België’ uit. Ondertussen worden in Antwerpen en Gent grootschalige petities tegen de afscheiding van het Noorden georganiseerd. Om toch een schijn van democratische legitimiteit te verwerven, blijken parlementsverkiezingen nodig.

Voor de verkiezingen worden door een ‘Réunion centrale’ in Brussel zorgvuldig 46 000 kiezers geselecteerd, op een bevolking van 4 miljoen. Dat is amper 2% van de meerderjarige bevolking. Vrouwen krijgen geen stemrecht. Nog geen 30 000 kiezers nemen werkelijk aan de verkiezingen deel. Bij de stemverrichtingen was geen geheimhouding verzekerd! Ook de kieslijsten werden door de ‘Réunion centrale’ opgesteld. Niet minder dan 43% van de volksvertegenwoordigers zijn volgzame ambtenaren en magistraten, door de Belgische regering benoemd en bezoldigd.

De erkenning door Willem I van de afscheiding van België (1830) sleept aan tot 1839. Op 7 oktober 1840 doet hij troonsafstand ten voordele van zijn zoon, Willem II van Oranje. Daarna vestigt Willem I zich in Berlijn en hertrouwt met Henriette d’Oultremont de Wégimont, (1792-1864), een Limburgse hofdame van zijn eerste echtgenote.

De taalpolitiek van Willem I heeft het Nederlands in onze gewesten gered. Willem I overlijdt in 1843 op zijn 71ste. In 2018 wordt in Gent een bronzen standbeeld voor hem opgericht, op de Koning Willem I-kaai.