Vandaag 1827: Willem I opent het kanaal Gent-Terneuzen

Koning Willem I van de Verenigde Nederlanden opent het kanaal Gent-Terneuzen. Het is door duizend werkloze mannen tussen 1825 en 1827 door de Nederlandse Rijkswaterstaat aangelegd. Het is 35 km lang. Daarmee kan de omweg van 170 km via de Schelde en Antwerpen worden vermeden. Na de aanleg van dit kanaal staat koning Willem en het Gentse stadsbestuur niets meer in de weg om de Gentse haven uit te breiden.

In 1919 komt het op de vredesconferentie van Versailles over Gent-Terneuzen tot een confrontatie. De Belgische delegatie, geleid door minister van Buitenlandse Zaken Paul Hymans, stuurt aan op gebiedsuitbreiding. Pittig detail: Hymans’ vader komt uit Dordrecht en is dus Nederlander. Onder invloed van Frankrijk beslissen de mogendheden dat de grensverdragen van 1839 integraal moeten worden herzien, maar even later worden grenswijzigingen weer verboden. Onder Britse invloed…

Toch geeft België zijn annexionistische plannen niet op. Na een lek – toen al ! – blijkt ook dat Belgische agitatoren de bevolking van Nederlands-Limburg proberen te winnen voor een ’terugkeer’ naar België. Verontwaardiging in Nederland, einde van de besprekingen.

Maar er komt in 1920 toch een voorakkoord. België zal op voet van gelijkheid betrokken worden bij het beheer van de Scheldemonding en het kanaal Gent-Terneuzen. Het ontwerpakkoord lokt in Wallonië en in belgicistische kringen fel protest uit. De onderhandelingen worden opgeschort. Wat dacht je?

Nieuwe besprekingen leiden begin april 1925 toch tot een verdrag. Het wordt in België, behalve in belgicistische kringen, goed onthaald en in 1926 goedgekeurd door het parlement. Maar in Nederland komt er zware kritiek van de havensteden. In maart 1927 wordt het verdrag door de Eerste Kamer verworpen.

Pas in 1949 worden de besprekingen tussen België en Nederland hervat; in het raam van de Benelux. Uiteindelijk in 1961 wordt een akkoord over het kanaal Gent-Terneuzen getekend, en twee jaar later komt er ook een overeenkomst over de Schelde-Rijnverbinding. Aan de betwisting over de Westerschelde komt pas in 1977 een einde.