Vandaag 1854: Aletta Jacobs geboren, wel een héél merkwaardige feministe

Aletta Jacobs –  arts, feministe en pacifiste – wordt geboren in Sappemeer (Groningen). Aletta is het eerste meisje dat, aanvankelijk clandestien, lessen volgt op een Rijks-HBS (middelbare school), de eerste vrouwelijke studente aan een Nederlandse universiteit (1872), de eerste vrouw die er promoveert (1879).

Haar dissertatie is getiteld: ‘Over lokalisatie van fysiologische en pathologische verschijnselen in de grote hersenen’. Aletta draagt haar proefschrift op aan koningin Emma van Oranje, ‘als een blijk van hulde’. Na haar studie wordt ze huisarts in Amsterdam, waar ze elke week één dag gratis spreekuren houdt over geboorteregeling. Ze is ook actief in de in 1881 opgerichte Nieuw-Malthusiaanse Bond, een voorloper van de latere Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming (NVSH).

Aletta Jacobs is ook de meest bekende vertegenwoordigster van het beginnende feminisme in Nederland. Oorspronkelijk stelde de wet alleen een loongrens om te mogen stemmen. Doordat zij arts was voldeed ze aan deze loongrens en wilde ze gebruikmaken van haar stemrecht. De wetgever ‘corrigeerde’ die vergetelheid door het verbod voor vrouwen om te stemmen expliciet in de grondwet op te nemen… In 1881 wordt Aletta lid van de vrijdenkersvereniging De Dageraad.

Jacobs trouwt in 1884 voor de wet met politicus Carel Victor Gerritsen (1850-1905). Daarbij moet Aletta de gelofte van gehoorzaamheid aan haar wettige echtgenoot afleggen, zoals die destijds in de wet stond. Zij doet dat, maar onder protest. Tijdens de Tweede Boerenoorlog trekt Jacobs zich het lot van de boeren aan en protesteert tegen de concentratiekampen die de Britten daar voor de kinderen en vrouwen van hun tegenstanders hebben opgericht.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog ijvert zij in verschillende Europese landen voor vrede. In september 1915 reist Jacobs met enkele andere vrouwen naar de Verenigde Staten om president Woodrow Wilson het voorstel over te brengen over de oprichting van een League of Neutral Countries die zouden kunnen bemiddelen om aan de wereldoorlog een einde te maken. Maar de president heeft daar geen oren naar en verkiest de oorlog.

Aletta Jacobs overlijdt in 1929; ze is 75. Voor haar school in Sappemeer staat een mooie buste van haar, een werk van beeldhouwer Thees Meesters.