Vandaag 1856: poëziewedstrijd voor het 25-jarige bestaan van het Belgische koningshuis mislukt

In de zomer van 1855 wordt een Vlaamse poëziewedstrijd uitgeschreven met het oog op de viering van de 25ste verjaardag van de Belgische afscheiding. Maar dat lokt protest uit van Vlaamsgezinden. De wedstrijd wordt dan ook een mislukking omdat de meest bekende Vlaamse dichters niet meedoen. Pijnlijk. Geen nood, een jaar later, op 2 mei 1856 roept minister Pieter de Decker de dichters opnieuw op voor een poëziewedstrijd, ter gelegenheid van het 25-jarige bestaan van het Belgische koningshuis, meer bepaald de viering van de 25ste verjaardag van de eedaflegging van Leopold I van België op 21 juli 1831.

In Vlaanderen reageert het Nederlands Kunstverbond met de publicatie van een radicaal manifest, verspreid op 10 000 exemplaren en opgesteld door Jan-Baptist van Ryswyck, Constant J. Hansen en Emmanuel Rosseels. Dit manifest stelt dat er voor de Vlamingen geen reden tot lofzang bestaat: ‘Sinds 25 jaar wordt gij in een vreemde taal aangesproken, gehoord, gevonnist en berecht’… De bekendste Vlaamse dichters nemen dit keer wel deel aan de wedstrijd, maar de meesten onder hen leggen juist de nadruk op de gewettigde Vlaamse taaleisen. Het manifest getuigt bovendien van een uitgesproken Heel-Nederlandse gezindheid.

De scherpe toon veroorzaakte in Vlaamse kringen en in de Belgische pers een polemiek. Dan verschijnt in De Beurzen-Courant onverwacht een repliek tegen de kritiek op het manifest. Een maand na deze tweede manifestatie van de Vlaamse literatoren wordt dan bij Koninklijk Besluit van 27 juni 1856 de Grievencommissie opgericht, zoals de Vlaamsgezinden al lang vroegen.

Ironisch of beledigend heet ze officieel de ‘Commission chargée d’examiner les dispositions à prendre dans l’intérêt de la langue et de la littérature flamande’. Maar vergis je niet: deze commissie wordt in de eerste plaats opgericht om de 25ste verjaardag van de Belgische afscheiding zonder negatieve weerklank te laten verlopen en mogelijke Vlaamse protestacties te vermijden.