Vandaag 1904: Theodor Herzl overleden, stichter van de internationale zionistische beweging

Op 3 juli 1904 overlijdt in Edlach (Neder-Oostenrijk) de Hongaarse-Joodse (toneel)schrijver en journalist Theodor Herzl op de leeftijd van 44. Het gaat om Binjamin Se’ev Ben Jaakob Herzl, stichter van de internationale zionistische beweging. In 1896 publiceert hij zijn boek Der Judenstaat, met als ondertitel: ‘Versuch einer modernen Lösung der Judenfrage’ (Poging tot een moderne oplossing voor het Joodse vraagstuk), waardoor hij de aanzet geeft tot het georganiseerde, politieke zionisme. De beweging die hij lanceert wordt de meest ingrijpende in de moderne Joodse geschiedenis.

Hij richt in Wenen het weekblad Die Welt op als centraal orgaan van de beweging en daarnaast in Londen de Jewish Colonial Trust als financiële basis. De JCT wordt een echte bank met als statutair doel ‘het bevorderen, ontwikkelen, werken en voortzetten van industrieën, ondernemingen en kolonisatieprogramma’s (…) migratie uit of immigratie naar welk land of welke landen dan ook (…) en in het bijzonder van personen van het Joodse ras naar Palestina, Syrië en andere landen in het Oosten’.

Het Zionistische Congres dat Theodor Herzl in 1897 in Zwitserland grondvest moet het parlement worden van deze mondiale beweging. Op 26 januari 1904 ontmoet Herzl in Rome paus Pius X om zijn steun te vragen voor zijn plan om een ​​Joodse staat in Palestina te stichten. Pius X weigert op zijn verzoek in te gaan. Hij kan niet voorkomen dat de Joden naar Palestina zouden verhuizen, stelt de paus, maar hij zal dit ook nooit goedkeuren, want Jeruzalem is geheiligd door Jezus Christus. Omdat de Joden de christelijke God en Jezus Christus niet hebben erkend, kan hij, als hoofd van de katholieke kerk, de Joden ook niet erkennen.

Naast zijn politieke teksten schrijft Herzl nog een reeks toneelstukken, meestal komedies. Maar hij krijgt een hart- en longziekte. Begin juli 1904 ligt hij op sterven. William Hechler, Anglicaanse aalmoezenier bij de Britse ambassade in Wenen, brengt Herzls afscheidswoorden over aan de zionistische beweging: ‘Groet iedereen van mij en zeg hun: ik heb mijn hart en bloed gegeven voor mijn volk’. Aan zijn arts voegt hij toe: ‘Het zijn prachtige, goede mensen, mijn volksgenoten! Je zult zien dat ze naar hun thuisland verhuizen!’

Herzls voorspelling wordt werkelijkheid: in 1948 wordt in Palestina de staat Israël opgericht. Naar Theodor Herzl is de stad Herzliya vernoemd, een onderdeel van de agglomeratie Tel Aviv, gesticht in 1924 in wat nu Israël is.