Vandaag 1922: Michael Collins (31) vermoord, Ierse nationalist, leider van Sinn Féin

Een van de leiders van de Ierse onafhankelijkheidstrijd (1919-1922), Michael Collins, wordt op 31-jarige leeftijd doodgeschoten in de omgeving van Cork.

Michael Collins (in het Iers: Micheál Ó Coileáin) is een charismatische leider van het Ierse nationalisme, in de tijd dat Ierland nog deel uitmaakte van (of bezet werd door) Groot-Brittannië. In de strijd voor Ierse onafhankelijkheid speelt hij een leidende rol, zowel met de wapens als in de politiek.

Collins wordt in december 1918 voor South Cork verkozen in het Britse parlement in Londen, als vertegenwoordiger van Sinn Féin (Wijzelf). De gekozen leden van Sinn Féin vormen in januari 1919 een Iers parlement, de Eerste Dáil. Ze roepen de onafhankelijkheid van Ierland uit en Collins wordt benoemd tot minister van Financiën. Uit het niets creëert hij een Ierse schatkist en haalt £ 300 000 op met ‘staatsleningen’.

Tegelijk bevrijdt hij zijn collega Éamon de Valera, de latere president van Ierland, uit de Lincoln Jail met een gewaagde operatie. Valse sleutels van de gevangenis worden binnengesmokkeld in een cake. Het buitenhek is op onzichtbare manier onklaar gemaakt. Daar staan twaalf taxi’s klaar die er tegelijk in twaalf verschillende richtingen vandoor gaan. In welke zit De Valera?

In de daaropvolgende Onafhankelijkheidsoorlog is Collins directeur van de organisatie van de Ierse vrijwilligers én van de inlichtingendienst van het Iers Republikeins Leger (IRA). Hij bevecht zeer doeltreffend de Britse geheime diensten door ze te infiltreren. In 1920 plaatst de Britse overheid een premie op zijn hoofd voor het kolossale bedrag van 10 000 pond sterling.

Hij verwerft bekendheid als strateeg voor guerrillaoorlogvoering en plant samen met ’the Squad’ vele succesvolle aanvallen op Britse troepen. Eén daarvan is ‘Bloody Sunday’ op 13 november 1920 waarop 13 belangrijke Britse inlichtingenagenten worden omgebracht. De reactie van de Engelsen is een bloedbad van ook 13 personen… bij een voetbalwedstrijd.

Maar de nationalist Collins verliest zijn doel niet uit het oog: de onafhankelijkheid van Ierland. Hij maakt deel uit van de delegatie die onderhandelt over het Anglo-Ierse Verdrag, is voorzitter van de Voorlopige Regering en vanaf januari 1922 opperbevelhebber van de Ierse strijdkrachten.

Op 22 augustus 1922 gaat Collins op de terugweg van inspectiereis in County Cork op familiebezoek. In het dorp Béal na mBláth (Mond van de bloemen, wat een ondraaglijk poëtische naam) worden hij en zijn garde in een hinderlaag gelokt door Ierse tegenstanders van het verdrag. In plaats van te vluchten in zijn gepantserde Leyland Eight, stort hij zich in een vuurgevecht dat ongeveer een half uur duurt. Michael Collins (31) wordt dodelijk geraakt in het hoofd. Hij is de enige die daarbij het leven laat.

Zowat 500 000 mensen wonen zijn begrafenis bij, haast een vijfde van de Ierse bevolking.