Vandaag 1930: soldaat Joris de Leeuw wil van geen Franse bevelen weten

Nieuwjaar 1930. De jonge Antwerpse flamingant Joris de Leeuw weet dat hij binnenkort zal worden opgeroepen voor zijn legerdienst. Vlaamse jongens krijgen op dat ogenblik in het Belgisch leger nog altijd Franse bevelen. De Leeuw gaat op bezoek bij de Vlaams-nationale volksvertegenwoordiger Herman Vos en vraagt hem om raad. De strijd om het Nederlands in het Belgische leger is een hoogst actuele zaak die tot dienstweigering en hongerstakingen leidt.

De Leeuw is een bezadigd, maar overtuigd lid van de Vlaams-Nationale Wacht. Vos raadt hem aan zich voorbeeldig te gedragen en tegelijk consequent ieder Frans bevel te weigeren. Joris laat de minister van Landsverdediging schriftelijk weten dat hij geen gevolg zal geven aan Franse bevelen. Op 31 maart meldt hij zich aan in de kazerne en dan breekt het conflict los. Hij wordt meteen opgepakt. Op dezelfde dag wordt in de Kamer geïnterpelleerd door Herman Vos, bijgevallen door Willem Eekelers, socialist uit Antwerpen. De volgende dag interpelleren de socialisten August Balthazar en Jules Mathieu, deze laatste een Waal. Het land staat op stelten, meetings en manifestaties volgen elkaar op.

Joris de Leeuw wordt in mei 1930 in Luik veroordeeld tot drie-en-een-halve maand gevangenis, maar hij wordt die dag zelf al vrijgelaten. Op 21 augustus wordt hij door het krijgshof vrijgesproken. Zijn actie kreeg in Vlaanderen veel bijval; hij kreeg ook de steun van de bijna volledige Vlaamse pers en de hele oppositie. De regering gaat noodgedwongen over tot een versnelde toepassing van de taalwet van 1928, die het gebruik van het Nederlands als commandotaal voor de Vlaamse regimenten voorschrijft.

Joris de Leeuw kan, als de voorbeeldige milicien die hij wil zijn, rustig zijn tijd uitdienen. Hij overlijdt in 2001; hij is dan 92. Wat één man al niet vermag.