Vandaag 1942: Reimond Tollenaere gesneuveld bij Leningrad door Spaans artillerievuur

In Kopcy bij Sint-Petersburg (Leningrad) valt op 22 januari 1942 Reimond Tollenaere, advocaat, Vlaams-nationaal volksvertegenwoordiger en Oostfront-vrijwilliger. Hij werd geboren in Oostakker (nu een deelgemeente van Gent) op 29 juni 1909.

Tijdens zijn studies rechten aan de Rijksuniversiteit Gent wordt hij actief in de Vlaamse studentenbeweging, onder meer bij het Algemeen Vlaams Hoogstudentenverbond (AVHV) en bij het Diets Studentenverbond. Als beursstudent in Duitsland (1931-1932) komt hij in de ban van  het nationaalsocialisme. Nog als student wordt Tollenaere in 1933 propagandaleider van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en in 1936 wordt hij tot volksvertegenwoordiger verkozen voor het arrondissement Roeselare-Tielt.

In mei 1940 wordt hij door de Belgische overheid aangehouden en zonder enige vorm van proces gedeporteerd naar Frankrijk in de beruchte Spooktreinen. Zoals bij duizenden anderen werkt dat zijn radicalisering in de hand. Op 21 juni wordt hij bevrijd en keert hij terug naar Vlaanderen, waar hij een van de drijvende krachten in de collaboratiepolitiek van het VNV wordt. Als overtuigd Heel-Nederlander is Tollenaere tegen de Belgische staat, maar geen voorstander van de aansluiting van Vlaanderen bij Duitsland.

In mei 1941 wordt hij commandant-generaal van de Dietse Militie-Zwarte Brigade (DM-ZB), een fusie van de milities van VNV, Verdinaso en Rex-Vlaanderen. Enkele maanden later meldt hij zich als vrijwilliger voor het Vlaams Legioen waarmee hij in januari 1942 aan het Oostfront wordt ingezet. Hij sneuvelt nog dezelfde maand.

Verzwegen wordt dat hij niet onder de kogels van de Sovjets stierf, maar door artillerievuur van de Spaanse kameraden van de Blauwe Divisie. Die schoten in de richting van de Sovjets, maar de granaten kwamen in de eigen rangen terecht. Elke artillerist weet: hoe lager de temperatuur, hoe korter de afstand waarop de granaten vallen. Daar bestaan handige rekentabellen voor. Waarom de Spaanse artillerie niet accuraat de schootsafstand bepaalde is een raadsel dat nooit werd opgelost.

Tollenaeres dood is een zware klap voor Staf de Clercq die in hem zijn opvolger had gezien aan het hoofd van het VNV. De Clercq sterft enkele maanden na Tollenaere aan een hartaanval. Op 12 juli 1942 gaat in Brussel een Tollenaere-herdenkingsmars door waarop circa 12 000 VNV’ers aanwezig zijn. Het is de grootste manifestatie van het VNV in oorlogstijd.

Reimond Tollenaere laat een weduwe na, Hilda Saeys (1911-2010), en drie zoontjes.

Pieter Jan Verstraete, Doorbraak-lezers welbekend, publiceerde in 1996 zijn Reimond Tollenaere. Biografie. Dit werk van 477 bladzijden werd in 1998 bekroond met de Prijs voor Geschiedenis van de Provincie West-Vlaanderen. In 2021 volgde van zijn hand Reimond Tollenaere: ‘vader’ van het Vlaamse Legioen.