Vandaag 1945: Leo Vindevogel, katholiek oorlogsburgemeester van Ronse, geëxecuteerd na schijnproces

Op 25 september 1945 staat de katholieke oorlogsburgemeester van Ronse, Leo Vindevogel, voor het vuurpeloton op de binnenkoer van de Gentse gevangenis De Nieuwe Wandeling. Hij is dan 56. Leo Vindevogel studeerde voor onderwijzer en wordt benoemd in de taalgrensstad Ronse. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is hij vrijwilliger aan het IJzerfront.

De sociaal geëngageerde Vindevogel wordt in 1921 katholiek gemeenteraadslid, schepen van onderwijs (1921-1926), oorlogsburgemeester van Ronse (1941-1944) en volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Oudenaarde-Ronse (vanaf 1925). Op 2 januari 1941 wordt hij tot burgemeester benoemd. Hij wil ‘zich absoluut beperken tot het louter zakelijk beheer en de bevoorrading van de stad’ (Jan Verroken).

Al tijdens de bezetting was Vindevogel driemaal het doelwit van het verzet: een poging tot ontvoering (1942), een bomaanslag op zijn woning (oktober 1943) en een aanslag op zijn leven met zware verwondingen als gevolg (december 1943).

Bij de bevrijding weigert Leo Vindevogel te vluchten, blijft op zijn post en meldt zichzelf aan zodat hij zonder problemen kan worden gearresteerd. Na een schijnproces in Gent wordt Vindevogel op 20 maart 1945 door de krijgsraad tot levenslange hechtenis veroordeeld, maar in beroep spreekt het Hof de terdoodveroordeling uit. Op zich een unicum.

In juni dient Vindevogel nog een genadeverzoek in, dat begin september door de regering wordt verworpen. De toenmalige minister van Justitie, Marcel Grégoire, vertelde mij ooit persoonlijk dat hij geneigd was tot positief adviseren van de genadeverlening, maar daarvoor geen medestanders vond in het kabinet en evenmin bij de katholieke oppositie, alhoewel die daar niet publiek voor uitkwam.

Vindevogel kreeg wel nog steunbetuigingen van zeven parlementsleden waaronder die van de zwaar verontwaardigde socialisten Camille Huysmans en Eugène Soudan, Vindevogels voorganger als burgemeester van Ronse, net teruggekeerd uit het concentratiekamp van Buchenwald. Ook een laatste reddingspoging van Gaston Eyskens blijkt tevergeefs. Vindevogel móet dood.

Leo Vindevogel werd uiteindelijk, geblinddoekt en vastgebonden aan de executiepaal, op 25 september 1945, in de Gentse gevangenis De Nieuwe Wandeling gefusilleerd. Het executiepeloton doet – opzettelijk? – zijn werk niet goed. De bevelvoerende officier geeft Leo Vindevogel met zijn revolver een genadeschot.

Vindevogel is de enige Belgische volksvertegenwoordiger die na de bevrijding wordt geëxecuteerd. In 1952 wordt Leo Vindevogel herbegraven op het Campo Santo te Sint-Amandsberg (Gent). De Vlaamse auteur Valère Depauw, geboren in Ronse, wijdt er zijn aangrijpende roman De dood met de kogel aan (1950 en 1979). Pieter Jan Verstraete schrijft de zeer objectieve Leo Vindevogel, biografie. Ze wordt voorgesteld te Ronse op 25 september 2013 – exact 68 jaar na de executie.