Vandaag 1946: toespraak van Churchill markeert het begin van de Koude Oorlog

Na zijn nederlaag bij de Britse verkiezingen van juli 1945 reist de invloedrijke ex-premier Winston Churchill door de wereld. In de Verenigde Staten wordt hij warm ontvangen als dé Europese oorlogspremier. Aan een universiteit in Missouri houdt hij op 5 maart 1946 een toespraak die algemeen gezien wordt als het begin van de Koude Oorlog.

In de speech spreekt hij over de toenemende invloed van de Sovjet-Unie en de dreiging die daarmee gepaard gaat. De eerste zin: ‘Van Stettin aan de Oostzee tot Triëst aan de Adriatische Zee, is een IJzeren Gordijn neergelaten dwars door het Europese continent’.

Toevallig of niet is 5 maart ook de dag van het overlijden van Josef Stalin (1953) en de dag waarop die in 1940 het bevel gaf om duizenden Poolse krijgsgevangenen te vermoorden: het Bloedbad van Katyn.

Door het IJzeren Gordijn ontstaat het Oostblok dat naast de Sovjet-Unie bestond uit Hongarije, Roemenië, Bulgarije, Tsjechoslowakije, Polen en de Duitse Democratische Republiek (DDR). Allemaal landen waar door staatsgrepen of andere ondemocratische methoden een communistisch regime aan de macht komt dat door de bevolking wordt uitgespuwd. Joegoslavië en Albanië kunnen ook tot het Oostblok worden gerekend, omdat ze eveneens communistische dictaturen zijn, maar ze worden niet rechtstreeks gecontroleerd door de Sovjet-Unie.

De Koude Oorlog culmineert in 1961 met de bouw van de Berlijnse Muur door de DDR. Die was 45 km lang en omsloot het daardoor totaal geïsoleerde West-Berlijn. De val van de Berlijnse Muur op 9 november 1989 betekent het einde van de Koude Oorlog. Dat wordt bezegeld op 3 oktober 1990 door de hereniging van Duitsland en op 21 november 1990 door de Conferentie van Parijs, waarop 35 staatshoofden aanwezig zijn.