Vandaag 1960: de gewelddadige staking van 1960-1961

Op 20 december breekt een vijf weken durende staking uit tegen de Eenheidswet. In Wallonië is de staking vrijwel algemeen. In Vlaanderen is ze veel beperkter en is het een actie van radicaal-links. De Eenheidswet is een wetsontwerp van de christendemocratische premier Gaston Eyskens. In één enkele wet worden in 133 artikelen een resem maatregelen genomen op sociaaleconomisch, fiscaal en bestuursrechtelijk vlak, maar de wet gaat ook over de wijziging van gemeentegrenzen.

De wet beoogt een belastingverhoging met 7 miljard frank, besparingen in landsverdediging en onderwijs, controle op de werkloosheidsuitkering en het pensioenstelsel van sommige ambtenaren.

De staking van 1960-1961 wordt in Wallonië anders ervaren dan in Vlaanderen. Binnen het ABVV leidt de staking tot het in vraag stellen van de unitaire structuur. Zelfs in de kerk ziet men een Vlaams-Waalse tegenstelling: kardinaal Jozef van Roey veroordeelt de staking, terwijl de clerus van Seraing ze openlijk goedkeurt.

De felle weerstand van de socialistische vakbonden wordt geleid door de extreem-linkse Waalse syndicalist André Renard (1911-1962). Grootschalige stakingsacties en baldadige manifestaties leggen gedurende vijf weken grote delen van de economie in Wallonië lam. In Vlaanderen is het allemaal wat minder. De separatist Renard – eigenlijk een Fransman – weet van geen wijken, zelfs niet als bij de gewelddadige confrontaties tussen de rijkswacht en demonstranten die hij uitlokt, vier doden vallen. Het twee jaar voordien herbouwde Guillemins-station in Luik wordt verwoest.

Uiteindelijk wordt de Eenheidswet op 14 februari 1961 in de Kamer goedgekeurd door de meerderheid van liberalen en christendemocraten, tegen een oppositie van socialisten en communisten. Om verdere escalatie te vermijden – en te voorkomen dat Renard het linkse kamp zou gaan leiden – stemmen de socialisten in met een stopzetting van de stakingen en goedkeuring van de Eenheidswet. Na de verkiezingen van maart 1961 komt de regering Lefèvre-Spaak aan de macht, mét de socialisten. De Eenheidswet wordt doorgevoerd, maar opgedeeld in verteerbare porties.