Vandaag 494: Gelasius I probeert de omstreden Lupercalia vruchtbaarheidsfeesten te verbieden

De Lupercalia–feesten werden gehouden op 15 februari ter ere van de Romeinse god van de vruchtbaarheid Lupercus. Die heeft een heilige grot (Lupercal) op de Palatijn, een van de zeven heuvels van Rome. In die grot werden volgens de overlevering Romulus en Remus, de stichters van Rome, door de wolvin gevoed. Keizer Augustus maakt van de grot een heiligdom ter ere van de cultus rond de stichting van de stad. De naam Lupercalia is waarschijnlijk afgeleid van het Latijnse woord voor wolf, lupus.

Het feest begint met het offeren van geiten door het priestercollege van de Luperci. Tijdens die offerceremonie worden twee nobele jongemannen naar voren gebracht en door de priesters met het bebloede mes op het voorhoofd aangeraakt, waarna anderen het bloed wegvegen met in melk gedrenkte wol. De jongemannen zelf moéten lachen, als symbool van verzoening.

Na de maaltijd binden de naakte Luperci de huiden van de geofferde geiten om hun middel. Deze bedekking zou zijn ingevoerd door keizer Augustus om het feest decenter te maken, want eerder renden de Luperci naakt door de stad.

Gebleven is dat de Luperci andere huiden tot riemen snijden en ermee in het rond slaan. Getrouwde vrouwen, vooral kinderloze, laten zich gewillig slaan, omdat ze hopen dat dit vruchtbaarheid zal opleveren.

De Lupercalia hebben ook een erotische kant: ze zijn gericht op het lukraak zoeken van partners, in de hoop onvruchtbaarheid af te weren. Mannen trekken uit een pot de naam van een willekeurige vrouw, waar ze bij blijven gedurende het hele feest. Dit moest tot verliefdheid en mogelijk een huwelijk leiden.

Later wordt het feest netter. In de tweede eeuw laten Romeinse vrouwen zich ‘geselen’ op een vrijwillig uitgestoken hand. De mannen zijn ook weer gekleed. Het feest is zelfs bij de christenen populair en nog springlevend als in 494 paus Gelasius I een poging doet ‘dit laatste openlijk toegestane restant van de heidense godsdienst’ te verbieden.

De Lupercalia worden uitgebeeld in de openingsscène van William Shakespeares toneelstuk Julius Caesar. En de folkgroep Faun bracht in 2011 het nummer Lvpercalia uit op hun album ‘Eden’.