Vastgeketend door het patriarchaat

Drie Palestijnse vrouwen met verschillende achtergronden en ambities delen samen een appartement in Tel Aviv. Wat ze ook nog delen, is hun confrontatie met de patriarchale tradities en mentaliteit, elk bekeken vanuit hun eigen perspectief. De in Boedapest geboren Palestijnse regisseuse Maysaloun Hamoud ontving de jongerenprijs op het festival van San Sebastian 2017 voor haar sterk feministisch drama dat geen politieke en religieuze kwesties aanraakt, maar een verhaal brengt over alledaagse ervaringen. Ze biedt kritiek op de cultuur van de Palestijnse maatschappij die vrouwen onderdrukt, zonder stereotyperingen van de man te tonen. Met Bar Bahar wil ze ook de Westerse wereld een ander en actueel beeld geven over de verdeelde stad.

Salma, Leila en Noor

We ontmoeten Salma en Leila in een dansclub, waar eerstgenoemde achter de draaitafel staat. Al dansend maken ze deel uit van de underground scene. De vrijheid om het ritme van hun leven te volgen, is niet zo eenvoudig. Ze zoeken naar een evenwicht tussen een moderne levensstijl en conservatieve tradities. De lesbische geaardheid van dj Salma valt niet in goede aarde bij haar christelijke familie. Leila staat stevig in haar schoenen als advocate, maar krijgt voortdurend commentaar over haar uitdagende kledingstijl en rookgedrag. Wanneer Noor bij hen komt inwonen en het appartement voor de eerste keer betreedt, lijken er ruzie en onbegrip op komst. Haar hoofddoek en nette kledij vormen een schril contrast met het warrige haar van Salma en de doorkijkbloes van Leila. Er ontstaat echter een zusterschap tussen de vrouwen die respect en steun vinden bij elkaar.

Stereotypering van religie en politiek

Hoe vrouwen worden behandeld, heeft volgens Hamoud niet altijd te maken met de religie waartoe ze behoren. De drie vrouwen botsen met dezelfde culturele tradities die in de maatschappij ingebakken zitten. De Arabisch christelijke vader van Salma reageert streng wanneer ze uit de kast komt, een reactie die een moslim of een joodse vader ook kan hebben. De liefde die Leila bij een jongen vindt, krijgt een donkere kant, wanneer hij afkeurende blikken opvangt van zijn vrome familie. In een interview met Cineurope vertelt Hamoud: ‘In my film, there are no good or bad men, just human beings who behave according to the traditions that they come from. I’ve shown a range of models of the Arab man because I didn’t want to encourage stereotypes; on the contrary, I wanted to break them and portray human nature.’ Mannen en vrouwen handelen vaak naar de rollen die cultuur hen oplegt. Die druk zou niet altijd voortkomen uit de religie. De conservatieve patriarchale traditie kan aan de basis liggen en dat is volgens Hamoud een probleem dat vrouwen over de hele wereld ondervinden.

Een ander stereotype dat Hamoud de wereld uit wil, is het Westerse idee van de huidige Palestijnse generatie. De dansclub is een voorbeeld van hoe ze een realistisch beeld wil tonen van de jeugd in Tel Aviv. ‘This Western vision is almost certainly a stereotype. We are like those girls; we just want to be ourselves and not live life in any particular way. We are human beings, and one is very different from another! What you see in the film is the life that that generation of Palestinians leads in Israel, and it is not depicted very often in cinema.’ In een film die zich afspeelt in Israël, speelt het Palestijns-Israëlische conflict vaak de hoofdrol. De regisseuse wou dit vermijden en andere onderwerpen vertellen die volgens haar niet voldoende aan bod komen. Subtiel verwerkt ze toch de politieke kwestie in de film, bij een scene waar de Joodse baas van Salma, die overdag in een restaurant werkt, geen Arabisch in de keuken duldt.

Trouw aan traditie of vrijheid

Maysaloun Hamoud portretteert geen vrouwen die in een slachtofferrol kruipen, maar die trouw blijven aan de vrijheid die ze nastreven. Het activisme en de stem van vrouwelijke solidariteit moeten de kijker bijblijven. Niet overal wordt Bar Bahar met die overtuiging goed onthaald. De burgemeester van Umm al-Fahm, de Arabische thuisstad van het personage Noor, keurde de film af. ‘They claim the movie is haram, it is forbidden, especially for girls … but they actually illustrated what I was trying to say,’ volgens Hamoud.

Voor het Westerse publiek geeft de Palestijnse film met seks, drugs, muziek en homoseksualiteit een andere kijk op de jeugd in Tel Aviv. Het verscheurde gevoel tussen traditie en vrijheid te staan, herinnert ons eraan dat keuzes niet zwart of wit zijn, en dat het thema actueel en universeel is. De menselijke aanpak van Hamoud maakt de personages realistisch en de boodschap overtuigend.

Bar Bahar betekent in het Engels In Between, tussen in. De Franse vertaling van de filmtitel luidt: Je Danserai Si Je Veux, ‘ik dans wanneer ik wil’.  Tijdens het dansen lijken de jongeren zich vrij te voelen. En dansen doen de drie vrouwen op hun eigen ritme.

Bar Bahar (In Between)
Regie: Maysaloun Hamoud
Productie: ISR, FR – 2016 – 96’
Distributeur: MOOOV Distribution